‘De kennis van tembe mag niet verloren gaan’

PARAMARIBO - “Vroeger communiceerden mensen via tembe tekens. Nu men kan lezen en schrijven, vindt men die tekens niet meer belangrijk.” Mirella Amautan (36) vreest dat het gebruik van de tembe, een kunstvorm, die vooral bekend staat onder de marrongemeenschappen, verloren zal gaan.

Zij bedacht een vernieuwende en creatieve manier om de tembe over te brengen aan jongeren. Voor haar afstudeerproject van haar studie Beeldende Kunsten bij de Academie voor Hoger Kunst en Cultuur (AHKCO) heeft zij abstracte schilderijen gemaakt, waarin ze de tembe tekens in kleurige golvende figuren verwerkt. Met deze schilderwerken geeft ze een nog moderne manier hoe het cultureel erfgoed te behouden. 

Tembe bestaat vaak uit inkervingen (houtsnijwerk) of beschilderingen van tekens op gebruiksvoorwerpen of voorgevels van huizen. In het onderzoek maakte ze een onderscheid tussen houtsnijden en schilderen. Bij de meeste marrongemeenschappen begonnen ze allen met houtsnijden.

"De Saramacaners zijn alleen hiermee verdergegaan. De Aucaners doen ook aan houtsnijden , alleen doen zij de inkervingen niet zo diep als de Saramaccaners. Zij doen het vlak en gebruiken verfkleuren om het product waar ze aan bezig zijn verder mooier te maken", zegt Amautan, die zelf ook Aucaanse is.

De kleuren die bij tembe worden gebruikt hebben net als de tekens hun eigen betekenissen. Rood staat voor bloed of man. Geel/oranje voor de zon, vuur, goud of rijkdom. Blauw voor hemel en water, groen voor de natuur. Grijs voor regen of de avond, rose voor familie en kinderen, bruin voor zwarte en bruine man en blauw marine ook voor familie en kinderen.

Er zijn ook tinten (zwart en wit) allemaal met hun eigen betekenissen. De tekens die ze in haar schilderijen heeft gebruikt zijn onder andere aninichi finga (overwinning), saa tifi (gekarteld/zaag), seni bochi (liefde), daï ati (veranderen, veranderen van gedachten), keti (ketting) en nog meer. Een combinatie van die symbolen en kleuren verwerkte ze in de schilderijen getiteld 'Overwinning' en 'Gezamenlijk'.

Door abstract te kiezen in plaats van realisme kon Amautan veel creatiever zijn. "Realisme geeft aan dat je iets moet doen dat al bestaat. Ik wil juist datgene dat al bestaat naar een hoger niveau tillen. Moderner, zodat jongeren hierdoor getriggerd worden om meer er over te zoeken", zegt Amautan.