De ‘friends and family’-vraag die veel opzien baarde

BRANDENDE VRAAG - De ‘friends and family’-vraag van student Ferayed Hok aan president Santokhi tijdens het Nederlandse tv-programma College Tour ging viraal. Hij werd de held van velen maar er waren ook aanvallen via sociale media. Deze vraag is wel degelijk eerder gesteld. Ferayed Hok zet uiteen waarom het nu ineens veel opzien baarde.

Tekst  Ferayed Hok

Het was een historisch moment, de deelname van president Santokhi aan het Nederlandse tv-programma College Tour, waarbij studenten hem vragen mochten stellen. In een tijd waarbij Surinaamse studenten steeds meer reden zien om weg te blijven uit hun geboorteland, kon ik een bezoek van de president enorm waarderen. Een belangrijk onderwerp tijdens College Tour was dan ook de terugkeer van afgestudeerden, waarvoor bizar weinig animo bleek te zijn, ondanks de aanmoedigende woorden van president Santokhi.

De 'barslechte' staat van de economie, zoals een student dat omschreef, lijkt velen tegen te houden om te remigreren. "Mijn familie zegt me dat ik ver weg moet blijven", vertelde een student. Tijdens de opnames werd ook een vraag gesteld over het grondbeleid, want afgestudeerden die terugkeren moeten ergens anders dan hun ouderlijk huis kunnen wonen. "Wij gaan dat aanpakken", antwoordde de president. "Ja, maar dat hebben al uw voorgangers ook al gezegd en het is nooit echt goed gekomen", reageerde de student. "Wij gaan het echt doen, gelooft u mij maar", is het finale antwoord van president Santokhi. Daarmee vroeg hij ons als aanwezigen om vertrouwen. Maar dat kan verder alleen goed werken wanneer wij op het woord van de president kunnen afgaan, of niet?

Het is op z'n minst opzienbarend dat president Santokhi zijn echtgenote en dochter laat fungeren als respectievelijk algemeen directeur en hoofd Bureau Kwaliteit Management op zijn kabinet. En dat precies vijf jaar nadat hij zich nadrukkelijk had uitgesproken tegen nepotisme. Net zoals het verbluffend is dat de broer van vicepresident (vp) Ronnie Brunswijk zitting heeft in de raad van commissarissen bij de staatsbedrijven Staatsolie, Telesur, NV Havenbeheer en de Energie Bedrijven Suriname (EBS) en ook nog directielid is bij de EBS. Of dat de zoon van de vp wordt benoemd tot districtscommissaris van Paramaribo Zuid-West.

Het lijstje is zoveel langer en is geen geheim of aantijging. President Santokhi verdedigde bijvoorbeeld ook de benoeming van zijn schoonvader in het bestuur van de Stichting Bosbeheer en Bostoezicht (SBB), ondanks het feit dat dezelfde schoonvader als eigenaar van een houtbedrijf ook directe financiële belangen heeft in de sector. Is het dan verkeerd van studenten om de president te vragen waarom hij zijn eigen woorden ("…het beleid van friends and family is vernietigend voor Suriname…") niet als waarschuwing heeft gezien voor zijn eigen handelen?

Waarom is de 'friends and family'-vraag niet eerder gesteld? Daar zit de crux van het verhaal. De vraag is wel degelijk eerder gesteld door Surinaamse journalisten, politici en burgers, onder wie ook zijn partijgenoten. Maar de president was daarmee nooit van zijn stuk gebracht. Wellicht waren het de honderdduizenden 'vreemde' ogen en oren die meekeken en meeluisterden bij College Tour, waardoor de president zich helaas wat ongemakkelijk moet hebben gevoeld. Dat is volgens mij ook waarom de herhaling van een vraag, die al zo vaak is gesteld, zoveel heeft losgemaakt in Suriname.

Inmiddels ben ik door honderden personen benaderd via social media. Daar zaten over het algemeen zeer lovende berichten tussen. Een handjevol personen heeft zelfs een foto van mij als hun profielfoto geplaatst. Zulke liefde van wildvreemden heb ik niet eerder mogen meemaken. In minstens even extreme zin werd ik aangevallen door, daar lijkt het tenminste op, de harde kern aanhangers van president Santokhi, met de wildste verdachtmakingen.

Wanneer we ongegronde aantijgingen dezelfde status geven als onbetwistbare feiten, komt onze democratie in gevaar. Net zoals onze volksgezondheid in gevaar komt wanneer nepnieuws over vaccinaties sterker klinkt dan wetenschappelijk vastgestelde informatie. Het is nog verwerpelijker wanneer tussen de online-schreeuwers er academici zitten die, wanneer het om Surinaamse politiek gaat, vergeten wat het verschil is tussen feit en fictie.

Toen ik als journalist in Suriname werkte heeft de begeleiding van collega's, onder wie Enjela Kamperveen, Biemla Gajadien, Earnie Eenig en Ananta Khemradj, ertoe bijgedragen dat ik me als journalist goed kon bewegen in 'gevaarlijke' wateren zoals persconferenties van toenmalig president Desi Bouterse. Het contrast tussen Bouterse en Santokhi is in Nederland mogelijk nog groter dan in Suriname en daarom had ons nieuwgekozen staatshoofd zo een unieke kans tijdens zijn bezoek. Hij heeft daar onder andere gebruik van gemaakt door Surinaamse studenten te vragen na hun studie terug te keren in plaats van een goed betaalde baan aan te nemen in Nederland. Daarbij vroeg hij om vertrouwen in hem en zijn beleid.

Is het dan niet alleen maar eerlijk dat hem een spiegel wordt voorgehouden waardoor duidelijk wordt waarom dat blind vertrouwen zo lastig is? Als student met een Surinaams paspoort in Nederland weet ik als geen ander hoe moeilijk het kan zijn om tijdens een economische crisis in Suriname zelf het hoofd boven water te houden. Met drie bijbaantjes, deels als zelfstandige ondernemer, heb ik kunnen voorkomen dat ik mijn ouders financieel heb moeten belasten in de afgelopen vier jaren. Gecombineerd met een fulltime artsenopleiding levert dat een enorme stress op.

Ondanks de ontberingen neem ik dat echter voor lief, omdat ik weet dat ik van geluk mag spreken dat ik überhaupt de gelegenheid heb in het buitenland te studeren. En ook omdat ik weet dat ik vanuit mijn professie in staat ben veel andere mensen te helpen. En terwijl ik als arts wel een toekomst zie in Suriname, begrijp ik de aarzeling van mijn medestudenten om zich te committeren aan terugkeer. Vooral wanneer juist de nieuwe president zijn unieke kans om vertrouwen te herwinnen onbevrucht laat. Gelooft u mij maar...!

Ferayed Hok is masterstudent Geneeskunde aan het Erasmus MC in Rotterdam en heeft een titel in de Werktuigbouwkunde. Daarnaast werkt hij als journalist voor Erasmus Magazine.