Van zuurstofbehoeftige naar beter functioneren

INGEZONDEN - Het Covid-gebeuren beinvloedt vrijwel alles. We zien toename van opnames in ziekenhuizen, invliegen van beademingsapparatuur, extra zuurstofbehoefte, verhoogde werkdruk alsook deskundigheid en toewijding dag en nacht. En dan eindelijk ontslagen worden uit het ziekenhuis als je tenminste tot die groep behoort. Fysiotherapeuten bieden zowel op klinisch- als poliklinisch gebied hun diensten, soms ook op vrijwillige basis. De bijdrage van fysiotherapeutische begeleiding is ook nu nog steeds gewenst.

In 2020 was de hele wereld nog aan het zoeken naar een juiste aanpak voor het coronavirus en de behandeling van Covid-19. Er kwam geleidelijk aan een duidelijker beeld naar voren en allerlei regels en protocollen vlogen de deur uit. De Surinaamse Vereniging voor Fysiotherapie (SVF) stelde een werkgroep in die samen met andere deskundigen tot het opstellen van de Covid-19 Richtlijn kwam.

Marina Bersaoui, lid van deze werkgroep en als fysiotherapeut gespecialiseerd in hart-en longrevalidatie, kwam vorig jaar frequent in beeld. Ze werd ingezet als externe fysiotherapeut in het Sint Vincentius Ziekenhuis om te werken met Covid-19-patiënten op de Intensive Care Unit (ICU). "Ik weet nog dat ik mij afvroeg als ik niet voor de veiligheid van familie thuis, ergens anders moest gaan wonen. Maar met het juiste beschermingsmateriaal hoefde dat niet. In vijf maanden tijd heb ik naast mijn normale werk de groep op de ICU behandeld. Het was zeker een ervaring erbij."

Ook al is Covid-19 nieuw, behandelen van mensen met longklachten is niet nieuw. Het behandelprotocol geeft ook een goed overzicht wanneer en wat je zou moeten doen. Een fysiotherapeut, die als vrijwilliger de dienstdoende fysiotherapeut in 's Lands Hospitaal helpt, zegt het volgende: "Er is nog onvoldoende besef dat fysiotherapie een rol heeft bij het herstel van Covid-19. Deels vanwege gebrek aan tijd binnen de zorg. Patiënten moeten best heel snel door het systeem en er wordt daardoor niet nagedacht over de fysiotherapeutische zorg door medici of verpleegkundigen."

Maar ook de betrokkenheid van de fysiotherapeuten zelf liet toch lang op zich wachten. Met name in de ziekenhuizen. Gelukkig is daar nu een positieve verandering in gekomen zowel in het Diakonessenhuis als het Sint Vincentius Ziekenhuis. In eerstgenoemde is hun hulp ingeroepen sinds er een 'high care'-afdeling aanwezig is. Bij laatstgenoemde werken ze met diegenen die met klachten in het beddenhuis liggen.

De vaste fysiotherapeut in 's Lands Hospitaal, Priya Behari, geeft aan dat nagenoeg geen enkele patiënt gemist wordt die echt in aanmerking komt voor behandeling. "De speciale Covid-afdeling is vaak gewoon vol! We behandelen met ademhalingstraining, sputumklaring (verwijderen van slijm) en actieve mobilisatie waarbij oefeningen naar gelang de conditie gedaan worden."

In het Academisch Ziekenhuis Paramaribo is men bij alle Covid-19-patiënten betrokken. Het Regionaal Ziekenhuis Wanica dat uitsluitend deze doelgroep opvangt heeft geen reguliere fysiotherapeut. Prettig is dat daar op vrijwillige basis SVF-leden diensten verlenen.

Alhoewel er voorlopig geen beschikbare data is over de resultaten van fysiotherapeutische hulp bij het herstel van Covid-19 hier, geeft de internationale literatuur dat wel duidelijk aan. Patiënten kunnen door gerichte ademhalingsoefeningen en hoesttechnieken een verbeterde longfunctie en ventilatie krijgen. Het naar adem snakken neemt af en wie raakt daar niet opgelucht van?

Trouwens, opname in de ICU leidt tot 3 procent verlies in spierkracht en -massa per ligdag. Eenvoudigweg betekent dit dat u achteruitgaat en slechter functioneert. Bij een geringe inspanning zoals tot zit komen in bed, is men al doodmoe. Ook hier is de hulp wenselijk van de fysiotherapeut die bekend staat als de deskundige op het gebied van het houdings-en bewegingsapparaat. In samenspraak met de verpleging kunnen activiteiten van het dagelijks leven, zoals opstaan en lopen, ook uitgevoerd worden.

De praktijk laat zien dat er weinig mensen na ontslag uit het ziekenhuis verwezen worden naar de fysiotherapeut. Alle patiënten die opgenomen waren op de ICU, zowel aan de non-invasieve (soort luchtpomp) als de invasieve ventilatie (beademingsmachine), zouden poliklinisch moeten revalideren indien ze:

- een verminderde longfunctie hebben (voorbeeld kortademigheid)

- een verminderd inspanningsvermogen (voorbeeld snel moe worden)

- verlies in spierkracht hebben

Bersaoui: "Op de poli zie ik nu wel patiënten die niet in het ziekenhuis zaten of alleen op de verpleegafdeling werden opgenomen met minder dan vijf liter zuurstof als ondersteuning. Ze hebben vermoeidheidsklachten en zijn bij de geringste inspanning kortademig. Dus een lage belastbaarheid. Bij deze groep merk ik een vlotte revalidatie en herstel al na vier tot vijf weken revalidatie."

Wanneer de focus op het beperken van de pandemie vermindert, moet de stem vanuit de zorg over de gevolgen op lange termijn van Covid-19 sterker worden. Dat besef zal komen wanneer de acute zorg wat rustiger is. Maar ook al zou het rustiger worden, Covid-19 heeft wat wij allang wisten, weer naar voren gehaald. De groep mensen met NCD's, oftewel niet-overdraagbare ziekten waaronder hoge bloeddruk, suikerziekte en obesitas, loopt nog altijd risico op ziek worden en overlijden. Door Covid-19 kan het slechter aflopen.

Fysiotherapie heeft ook in de preventie van NCD's een belangrijke rol. Laat Covid-19 een goed besef en inkeer zijn, dat wij allemaal ervoor moeten zorgen dat er verandering hierin komt.

Stay Safe, Stay Active

Preventiecommissie Surinaamse Vereniging voor Fysiotherapie