30 Maart 2021
18:00PARAMARIBO - In luchtkastelen bouwen blonken de twee regeringen van Desi Bouterse (2010-2020) uit. U weet wel: van die peperdure geweldige projecten waarbij je als weldenkend mens van tevoren al weet dat die nooit gerealiseerd zullen worden. Maar waar waarschijnlijk in de voorbereidende fase wel (politiek gelieerde) mensen flink aan hebben verdiend. Het heeft er alle schijn van dat zijn opvolger Chandrikapersad Santokhi dezelfde gewoonte heeft overgenomen.
Iedere regering schermt met grootse projecten, die Suriname op 'de wereldkaart zullen zetten' en 'het volk ten goede komen'. Zelfs onder president Ronald Venetiaan werden dergelijke investeringen omarmd. Zo werden in 1994 zo'n zestig naamloze vennootschappen opgericht door het Indonesische Mitra Usagha Sejati Abad (Musa), die een concessie van zes miljoen hectare Surinaams bos wilde en aan houtkap zou doen en onder meer een snoepfabriek zou opzetten. Dat zou duizenden banen voor Suriname opleveren, verzekerden de regering en Musa. Er kwam weinig van terecht.
De Indonesiërs kapten wel wat bomen, maar van al die andere activiteiten kwam niets terecht. Het leverde Suriname weinig werkgelegenheid op. Saillant detail: één van de weinige Surinamers die behoorlijk aan de Indonesisch onderneming verdiende, was Irwin Kanhai, tegenwoordig advocaat van onder meer Desi Bouterse: hij was als bosbouwkundige en jurist ingehuurd om onder meer alle NV's op te zetten. Ook Berjaya en Suri-Atlantic werden in die periode binnengehaald en zouden Suriname alleen maar voordelen opleveren, maar ook die bedrijven kwamen hun afspraken niet na.
Nog zo'n project dat mislukte en dat Venetiaan aangerekend mag worden: de Patamacca-deal die werd gesloten met China Zhong Heng Tai, die ervoor zou zorgen dat een palmolie-industrie in het Patamacca-gebied werd opgezet. De vijftigduizend hectare grond die het bedrijf kreeg, werd echter geplunderd en het rondhout het land uit gedragen. De beloofde ontwikkeling bleef ook hier uit, het leverde de lokale bewoners geen cent op.
Ook ten tijde van de regering van president Jules Wijdenbosch (1996-2000) werd het ene na het andere luchtkasteel gelanceerd. Wie kan zich nog Peperpot City herinneren, de nieuwe stad in Commewijne waar ook een nieuwe luchthaven aangelegd zou worden. En niet te vergeten een hypermoderne zeehaven. Het kon allemaal niet op, alleen was er geen geld en bovenal rammelden de plannen aan alle kanten.
Wel zorgde Wijdenbosch voor twee bruggen (waarvan er een naar hem is vernoemd) en die inderdaad de ontwikkeling in de districten op gang hebben gebracht. Maar dat ze werden gebouwd was mede te danken aan Ballast Nedam, dat voor 34 miljoen Nederlandse gulden (circa vijftien miljoen euro) aan steekpenningen aan Wijdenbosch en zijn politieke vrienden had betaald om beide bruggen te mogen bouwen. Anders was er nooit ook maar één schop de grond in gegaan. Na het vertrek van Wijdenbosch bleek Suriname bovendien de bouwsom niet te kunnen ophoesten, waardoor jarenlang de inkomsten van Staatsolie moesten worden gebruikt.
Wijdenbosch beloofde ook een heuse kerncentrale te zullen laten bouwen als hij op 25 mei 2000 opnieuw zou worden gekozen tot staatshoofd. Hij zou daarover zelfs al afspraken hebben gemaakt met een niet nader genoemd Amerikaans bedrijf. De toenmalige president verloor de verkiezingen roemloos, de kerncentrale werd alweer snel vergeten. Een paar jaar later onder Venetiaan-2 (2000-2005) borrelde het idee echter opnieuw op en de eerste reactoren zouden zelfs al klaarliggen voor verscheping naar Suriname om in Commewijne te worden neergezet. Bijna vijftien jaar later moeten ze nog aankomen.
Vanaf 2010, na het aantreden van Desi Bouterse als president, werd het ene na het andere prachtige project enthousiast aangekondigd. Om er maar een paar te noemen: woningbouwprojecten, een huizenfabriek, industrieparken, een tramlijn tussen Paramaribo naar Onverwacht en een geweldige nieuwe highway van Paramaribo naar Zanderij. Ook nu werd weer gedroomd van een nieuwe zeehaven en zou er een weg worden aangelegd naar Brazilië. Daarnaast zouden we (alweer) de voedselschuur van de Caribische regio worden.
Het kon allemaal niet op, maar we weten wat ervan terecht is gekomen: vrijwel niets. En als er iets werd opgeleverd, dan was dat gefinancierd door China of werd achteraf de vraag gesteld of dat project wel zinvol was. Zoals het volledig mislukte ziekenhuis te Atjoni. Van de nieuwe highway die Bouterse en de later door hem ontslagen minister Ramon Abrahams met een gelikt filmpje presenteerden, met fly-overs en al, werd vlak voor de laatste verkiezingen (ook weer met Chinees geld) richting Zanderij slechts 9,6 zinloze kilometers in gebruik genomen. Zinloos, omdat deze vierbaans snelweg slechts de Afobakaweg met de Weg naar Zanderij verbindt en ieder nut lijkt te missen. Doorgaans rijden er alleen maar mensen die even een kiek willen nemen; voor de rest van de tijd kun je een speld op het asfalt van de Desiré Delano Bouterse Highway horen vallen. Maar in ieder geval is er wel een weg naar hem vernoemd.
Wie de illusie had dat zijn opvolger Santokhi wat meer realiteitszin zou hebben en niet met luchtkastelen zou gaan schermen, is bedrogen uitgekomen. Er moet nog blijken wat uiteindelijk onder de noemer 'realistisch' geschaard kan worden en wat daadwerkelijk een 'luchtkasteel' blijkt te zijn. Santokhi wil, evenals Bouterse, brugverbindingen met Guyana en Frans-Guyana realiseren, maar dat zal alleen maar lukken als buitenlandse partijen geld op tafel leggen. Suriname is immers bankroet en zal de eerste jaren geen cent kunnen besteden aan dergelijke prestigeprojecten, hoe nuttig ze ook zouden kunnen zijn.
Maar van sommige voorstellen kunnen we nu al zeggen dat ze bij voorbaat gedoemd zijn te mislukken. Het opzetten van New Surfin NV is in een vroegtijdig stadium al geflopt, het jongste gedrocht, de komst van een zogeheten hydrogen powerplant door het Deense Hybrid Power System Group (HPSG) zal binnenkort ook een lucht- kasteel blijken te zijn. De door de regering gesloten deal is geheimzinnig en vaag, er is geen haalbaarheidsonderzoek gedaan en ook nog geen Milieu Effecten Rapportage verricht. Bovendien heeft de eigenaar Jesper Nielsen van HPSG een zeer omstreden reputatie en is het onduidelijk waar het bedrijf de 1,2 miljard US-dollar vandaan wil halen die nodig is voor de bouw. Alle ingrediënten zijn dus aanwezig voor een mislukking.
Alleen de ministers Armand Achaibersing van Financiën en Planning en Albert Ramdin van Buitenlandse Zaken, International Business en Inter- nationale Samenwerking hebben geloof in de plannen. Maar ja, het duo was ook overtuigd van het succes van New Surfin NV en daardoor is het tweetal nu min of meer aangeschoten wild binnen de regering.
Het mag duidelijk zijn: luchtkastelen zijn van alle tijden en alle partijen. Alleen belooft de één wat meer dan de ander. Als alles gerealiseerd zou zijn wat in de hoofden van politici en andere heldere geesten is ontstaan, dan zou Suriname al lang het tweede Dubai zijn, zoals toenmalig NDP-parlementariër André Misiekaba ons ooit zijn luchtkasteel voorspiegelde. Sterker nog: Suriname zou echt een wereldland zijn met de meest moderne snufjes, waar zelfs Dubai bij zou verbleken.
De bittere realiteit is dat we daar heel ver weg van zijn en dat we eerder grote stappen achteruitgaan in plaats van dat we kleine stappen vooruit hebben gemaakt. Daarom is het wellicht beter dat Suriname eerst een pas op de plaats maakt en dat politici eindelijk eens beleid ontwikkelen om te consolideren wat we nog hebben. En vooral om ervoor te zorgen dat de bevolking op een fatsoenlijke manier in het onderhoud kan voorzien. Meer vragen Surinamers niet. Die hebben daar geen luchtkastelen voor nodig.