Drama, emoties, confrontaties en harde lessen

PARAMARIBO - De rechtszaken tegen de verdachten Gillmore Hoefdraad bij het Hof van Justitie en Robert van Trikt, Ashween Angnoe, Faranaz Hausil en Ginmardo Kromosoeto bij de kantonrechter, brengen de nodige drama en emoties met zich mee. Maar ook confronterende realiteiten waar, voor de verdachten en het publiek, hopelijk harde lessen uit geleerd worden. Hierbij de puzzelstukjes van deze mega rechtszaak, wat nog nooit eerder is voorgekomen in Suriname, bij elkaar.

Voor het publiek en de lezer kan de veelheid aan rechtszaken enigszins verwarrend overkomen, zeker wanneer de ene verdachte directe betrokkenheid heeft bij het proces van een andere verdachte. Met uitzondering van Ginmardo Kromosoeto, die verdachte is bij het gerechtelijk onderzoek naar wat zich heeft afgespeeld bij de Surinaamse Postbaarbank (SPSB), staan de andere vier terecht in het gerechtelijk onderzoek naar wat zich heeft afgespeeld bij de Centrale Bank van Suriname (CBvS). Van de vijf verdachten staat alleen Hoefdraad terecht bij het hoogste rechtscollege van het land, omdat hij een gewezen politieke ambtsdrager is geweest.

Bij alle vijf verdachten gaat het om strafbare handelingen die zij volgens het Openbaar Ministerie hebben gepleegd en nu voor terecht moeten staan. Die strafbare handelingen hebben te maken met in hoofdzaak de CBvS en de SPSB. In het geval van de CBvS staan terecht de verdachten ex-governor Robert Van Trikt, Gillmore Hoefdraad ex-minister van Financiën, Faranaz Hausil directeur Legal, Compliance & International Affairs bij de CBvS en Ashween Angnoe als directeur en zakenpartner van Van Trikt. In de kwestie van de SPSP staat Kromosoeto als ex-directeur terecht. In beide gevallen blijkt tijdens het proces dat sommige personen die niet zijn aangehouden in meer of mindere mate betrokken zijn geweest bij de gepleegde 'strafbare' handelingen.

Met de strafeis van het Openbaar Ministerie om Hoefdraad te veroordelen tot een gevangenisstraf van twaalf jaar en een geldboete van SRD 500.000 subsidiair met nog eens een jaar straf, lijkt het doek voor deze verdachte, die voortvluchtig is, te zijn gevallen. Het is opmerkelijk dat op Hausil na alle verdachten en hun advocaten de gewezen bewindsman zien als de hoofddader in beide rechtszaken. Hun verweer tegenover de rechter is zwaar belastend voor de ex-minister. Te bedenken dat in de case van de CBvS het niemand anders dan Hoefdraad zelf is die dit rechtsproces is begonnen door eerst bij de moederbank een intern onderzoek te laten doen, waarna hij op basis van het rapport daarvan de procureur-generaal heeft gevraagd een gerechtelijk onderzoek te doen naar mogelijke strafbare handelingen bij de bank.

Hoefdraad, die naar alle waarschijnlijkheid als eerst gevonnist zal worden, wordt door zowel de vervolging als medeverdachte hoofdelijk verantwoordelijk gehouden voor wat zich bij beide banken heeft afgespeeld. Bij deze verdachte valt op te merken dat in het gerechtelijk proces er weinig tot helemaal geen confrontatie heeft plaatsgevonden met getuigenverklaringen die mede hebben geleid tot het bewijslast tegen hem. Nadat het hof steeds weer excepties van zijn verdediging over hoe het rechtsproces moet verlopen heeft verworpen, is meteen een begin gemaakt met de fase van strafeis, requisitoir en pleidooi.

Steevast gekleed in witte overhemden met donker pantalon en colbert, is de verschijning van Van Trikt en Ashween Angnoe, maar meer nog hun professionele en zakelijke opstelling bij het verschijnen voor de rechter een aparte opmerkelijkheid. Op de eerste zittingsdag was het voor de gewezen governor van de CBvS, na maanden in afzondering te hebben doorgebracht, zichtbaar een moment om even te wennen aan een publieke verschijning en optreden waar hij aan gewend is. Zonder dossiers en andere documentatie die te maken hebben met het rechtsproces voelt hij zich niet op zijn gemak en laat dat de rechter ook weten. Wie de rechtszaak van CBvS van dichtbij volgt, zal het moeten opvallen dat deze twee accountants niet het toonbeeld van verdachten uitstralen. Het lijkt voor hen een status die niet verenigbaar is met hun ontwikkelingsniveau.

Volgens hen en hun advocaten zitten zij dan ook onterecht in het gevang. Het gerechtelijk onderzoek van de CBvS bevindt zich nu in en fase waar rechter Maytrie Kuldip Singh de verdachten confronteert met verklaringen die eerder buiten de rechtszaal in een gerechtelijk vooronderzoek zijn afgelegd door getuigen bij de politie en bij de rechter-commissaris. Wanneer het de beurt is aan Van Trikt en Angnoe, zijn daarvoor, zoals het tot nu gebeurt, ten minste vier uren voor nodig.

Niet dat de rechter in een keer zoveel getuigenverklaringen in behandeling neemt, maar door enerzijds de indringende vragen van de rechter en de officier van justitie, die soms bij herhaling worden gesteld, en grotendeels door de uitgebreide vaktechnische beantwoording die Van Trikt geeft op vragen als reactie op de tegen hem afgelegde verklaringen. Opmerkelijk is dat waar de rechter en de officier van justitie bij andere verdachten, hen steeds met verbazing erop moet wijzen dat zij zich iedere keer verschuilen achter het antwoord dat zij opdrachten hebben uitgevoerd van ex-minister Hoefdraad, is dat bij Van Trikt en Angnoe totaal anders.

En als dat überhaupt door Van Trikt wordt aangehaald zal die dat gedocumenteerd in een kort 'college' uitleggen aan de rechter. Op zich heeft het optreden van de gewezen governor en zijn zakenpartner Angnoe in de rechtszaal een aangename zijde. Met name Van Trikt lijkt niet slechts in staat te zijn de getuigenverklaringen tegen hem te weerleggen, maar weet die in een voor hem passende context te plaatsen, de rechter en de officier te voorzien van zowel additionele mondelinge als gedocumenteerde informatie, vragen te stellen en zelf vrijwillig uit te leggen waarom een getuige een bepaalde verklaring heeft afgelegd.

Toen de rechter Van Trikt confronteerde met verklaringen van medewerkers van de bank, als zouden zij onder zware druk van Van Trikt bepaalde opdrachten hebben uitgevoerd en dat hij twee uiterste temperamenten zou hebben, wist de ex-governor, zelfverzekerd dit te rechtvaardigen tegenover de rechter. Voor Angnoe is er haast niets te doen in de rechtszaal. Op de laatste zitting van 9 februari waren er slechts twee vragen van de rechter die hij even gemakkelijk beantwoordde.

Hij leverde echter wel een wezenlijke bijdrage aan de bijna vijf uren waarin de rechter bezig was met Van Trikt, door enkele keren vrijmoedig zijn hand op te steken, om een bijdrage te leveren aan de vaktechnische uitleg van zijn zakenpartner aan de rechter. Als er iemand is die dit zelfverzekerde gedrag van vooral Van Trikt niet kan waarderen is het advocaat Raoul Lobo, de raadsman van Hausil. Volgens hem zit zijn cliënt door onder andere dit 'hoogdravende' gedrag van Van Trikt onschuldig achter de tralies in voorarrest.

Het verschijnen en optreden van Hausil in de rechtszaal staat in schril contrast met wat steeds weer blijkt uit getuigenverklaringen van medeverdachten en collega's bij de bank. Erger nog, wat tijdens het gerechtelijk onderzoek naar voren komt rechtvaardigt dat achter het handelen van deze verdachte grote vraagtekens worden geplaatst. De nogal 'bekakt' ogende vrouw, bekend om haar modieuze verschijning op eerdere persconferenties van de bank heeft het emotioneel zwaar te verduren. Elke verschijning voor de rechter is tot nu toe gepaard gegaan met 'soms' een hartverscheurende huilbui en stellige ontkenning van niets op de hoogte te zijn geweest, achteraf te zijn betrokken, toen volgens haar het kwaad al was geschied en zij slechts pogingen heeft ondernomen aan damage control te doen. Kuldip Singh zegt meerdere keren bij Hausil en Kromosoeto: "Hoe is dit mogelijk, er gebeurt van alles binnen de bank, zonder dat regels worden nageleefd. Dit wordt een hele soep met ernstige schade voor de Staat."

Hausil wordt in de getuigenverklaringen en door wat andere verdachten in de rechtszaal verklaren al helemaal niet gespaard. Erger nog blijkt zoals het er nu voorstaat dat zij samen met Hoefdraad het mogelijke brein moet zijn achter het grote kwaad bij de CBvS. Met wat op de laatste zitting waar Hausil er niet bij was naar boven is gekomen ziet het er alles behalve mooi uit voor de jonge vrouw. Naar het zich laat aanzien was zij wel op de bank werkzaam, maar in feite de persoonlijke adviseur, contractopsteller en briefschrijver alsook samen met Hoefdraad de bedenker van constructies die zijn gehanteerd, waardoor aan de bank enkele miljarden euro's onterecht zijn onttrokken voor betalingen en voorfinancieringen.

Enkele voice-apps die advocaat Irwin Kanhai, de raadsman van Van Trikt, op de laatste zitting heeft laten horen, waarin Hoefdraad Van Trikt laat weten al op de hoogte te zijn van constructies die gebruikt zullen worden bij het aangaan van projecten bij buitenlandse bedrijven en de uitvoering van projecten en deals en dat Hausil daarover contracten zal opstellen, brengen alles rond haar persoon in een vaag daglicht. Zelfs voor rechter Kuldip Singh lijkt de positie van de vrouwelijke verdachte een groot raadsel. Zij heeft dan ook een speciale confrontatie tussen Hausil en Van Trikt ingelast in het proces. Wat de rechter ook verbaast, is dat nu blijkt dat de functie van Hausil, als directeur Legal, Compliance & International Affairs in feite niet bestaat. Zij is nooit benoemd door de bank, maar is door Hoefdraad zelf aangesteld. Het is de vraag of de emotionele uitbarstingen van Hausil te maken hebben met haar vermeende onschuld of met een schaamtegevoel van waarmee zij zich heeft ingelaten en harde consequenties daarvan die zij niet heeft overzien.

Volgens juristen, advocaten en officieren bij het gerechtsgebouw, moet vooral niet de fout worden gemaakt, te denken dat met het zelfverzekerde optreden van Van Trikt en Angnoe, de zeer geëmotioneerde en alles ontkennende Hausil en de schampere zich achter Hoefdraad verschuilende Kromosoeto, enige indruk wordt gemaakt op Kuldip Singh, de vervolgingsambtenaar en de drie vrouwen bij het Hof van Justitie die de kamer vormen bij deze zaak. "Deze rechters volgen een strikt juridisch patroon waar slechts het maatschappelijke belang in hun beoordeling een rol speelt", zegt een jurist.

Overigens, een poging van Hausils advocaat Lobo, om met een compliment aan rechter Kuldip Singh, over hoe zij Van Trikt heeft weten aan te pakken en zich niet door zijn deskundigheid heeft laten verleiden, heeft geen zoden aan de dijk gelegd. "We zijn niet opgewassen tegen deze jongen als het op zijn vakgebied aankomt. Hier zit een internationale accountant met vijf academische opleidingen, laat u zich niet pakken mevrouw de rechter", klonk het. Zijn complimenteus betoog dat voorafging aan het verzoek Hausil in voorlopige vrijheid te stellen werd kordaat afgewezen. Een lijn die in deze twee zaken consequent wordt aangehouden door de rechters en vervolgingsambtenaren.