Geen sentimenten laten overheersen bij opvragen koloniale collectie

PARAMARIBO - Voormalige Nederlandse koloniën, zoals Indonesië, Suriname en de Antillen, mogen hun kunst en historische objecten, die na roof naar Nederland zijn gebracht, opeisen. Het voormalige moederland is genoodzaakt die objecten terug te geven zonder daar enige voorwaarden aan te verbinden. Dit staat onder meer in het advies ‘Koloniale collecties en erkenning van onrecht’, dat een commissie onder leiding van jurist Lilian Gonçalves-Ho Kang You vorige week uitbracht.

Voor wat betreft de teruggave van de Surinaamse collectie bestaat er volgens Johan Roozer, beleidsadviseur op het ministerie van Onderwijs en Cultuur, een gedeelde visie tussen Suriname en Nederland. In tegenstelling tot Indonesië is het voor Suriname moeilijk te beoordelen of er sprake is van roofkunst. "Toen de commissie bezig was met het opstellen van het adviesrapport, heb ik gelijk een quickscan gedaan met de erfgoedmensen in Suriname. Niemand kon aangeven hoeveel én welke objecten precies in het buitenland liggen. We weten dus niet welke als roofobjecten moeten worden aangemerkt en welke als gift zijn meegegeven of eventueel zijn opgekocht. Het is van belang dat er geen sentimenten gaan overheersen over de koloniale objecten. We moeten rationeel en realistisch met dit gegeven omgaan", zegt Roozer tegen de Ware Tijd.

Door deze realiteit vindt de beleidsadviseur dat er niet zonder meer moet worden geëist om de objecten, die in verschillende Nederlandse musea staan, gelijk naar Suriname te halen. De Surinaamse wet- en regelgeving moet eerst worden aangepast voor een adequate bescherming van de objecten en goederen. "We hebben geen museumwet of museumbesluit. Er komt veel meer bij kijken als het gaat om de praktische uitvoering van de repatriëring van de stukken naar Suriname", stelt Roozer.

De kennis en de faciliteiten ontbreken om de objecten onder te brengen. Er zijn volgens hem ook delicate stukken die goed moeten worden ondergebracht. Het is voor hem daarom van belang om niet overhaast te werk te gaan, maar er eerst voor te zorgen dat er zicht is op de omvang van de collecties. De objecten blijven daarom voorlopig onder beheer van Nederland totdat Suriname op een museale, verantwoorde wijze de objecten kan herbergen. In de tussentijd zal er een proces moeten worden gestart om na te gaan om welke objecten het allemaal gaat. Bij het categoriseren van de collectie moet rekening worden gehouden met het feit dat geschenken niet worden teruggenomen.

Suriname zal samen met Nederland in gesprek gaan over het virtueel beschikbaar stellen van de objecten. "Hiermee worden de objecten toegankelijk gemaakt voor mensen aan beide zijden van de oceaan", zegt Roozer. Aangezien het moeilijk zal zijn om de eigenaren aan te wijzen of eigendomsrecht aan te tonen, behoort alles toe aan de staat Suriname.