ACHTERGROND: ‘Die nieuwe ‘valutawet’ werkt gewoon niet’

ACHTERGROND - De onlangs afgekondigde ‘valutawet’ leidt tot onduidelijkheid en onzekerheid bij zowel de consument als bij handel en bedrijfsleven en van koersstabilisatie is nog geen sprake. Er worden (onderhands) nog uiteenlopende koersen gehanteerd. Minister Stephen Tsang van Handel, Industrie en Toerisme beaamt dat er nog haken en ogen aan de wet zijn. Hij ziet prijsverlagingen en -verhogingen.

Tekst: Amanda Palis Beeld: Stefano Tull

Doordat slechts een beperkt aantal dollars beschikbaar is voor studiedoeleinden in het buitenland, komen studenten in de knel en een moeder is zelfs bang dat haar zoon zijn studie niet zal kunnen afmaken. Sinds de afkondiging van de nieuwe 'valutawet' is het voor Jane* een constante zorg geweest, hoe zij nu voor haar twee in Amerika studerende kinderen het benodigde geld moet regelen.

"Kort nadat de wet was afgekondigd heb ik gebeld met de Centrale Bank van Suriname en die heeft gezegd dat ik maar driehonderd US dollar per kind per maand mag kopen. Dat dekt maar een deel van de kosten. Voor één van mijn kinderen die voor piloot studeert, heb ik zeker tienduizend US dollar per maand nodig om onder andere school, huisvesting en verzekering te bekostigen. Met die driehonderd US dollar zal ik niet eens behoorlijk voeding voor de kinderen kunnen bekostigen", zegt de moeder bezorgd. "Ik denk dat de zwarte markt hierdoor zeker weer zal opleven. Ik hoop het niet, maar als we zo doorgaan kan de studie van mijn kinderen in gevaar komen en dat zal vreselijk zijn."

In de omstreden valutawet staan maatregelen die volgens de regering een positief effect zouden moeten hebben op de koers. Bedrijfsleven en banken die het niet eens zijn met de wetgeving, hebben sinds deze is bekrachtigd door de president van zich laten horen. Maar van de beloofde positieve effecten merkt Jane bitter weinig. "De prijzen gaan nog steeds omhoog en bedrijven zijn nu gelimiteerd in het importeren van goederen, omdat zij geen geld daarvoor hebben. De nieuwe 'valutawet' werkt gewoon niet. Je gaat toch niet met een wet de koers kunnen verlagen?"

Voor Janice* die een perceel aan het aflossen is, is de nieuwe wet niet voordelig. Ze heeft al meer dan de helft betaald. Volgens haar berekening op basis van eerdere afspraken met de verkoper staat er nog een schuld open van 5.500 euro. "Dat was toen berekend op basis van een koers van SRD 10. De verkoper wil mij nu verplichten om het resterende bedrag in euro te betalen, maar je kunt nu nergens echt valuta vinden. En als ik aangeef dat ik de rest in SRD wil betalen dan rekent hij een koers van SRD 15 per euro. Ik ga dan veel meer betalen! Wanneer kan ik dan verder gaan en mijn huis bouwen?"

Veel geloof heeft ze momenteel niet in de wet, want er zijn volgens haar geen duidelijke richtlijnen aangegeven. "Zelfs mijn notaris die ik om advies heb gevraagd, geeft mij aan dat ze geen richtlijnen heeft gekregen; wie ben ik dan? Er is geen instantie of commissie waar mensen hun beklag kunnen doen tegen zij die zich niet aan de wet houden." Ze heeft zelfs de presidentsvrouw en minister van Handel, Industrie en Toerisme over haar probleem gesproken. "Er is nergens aangegeven wie kan optreden tegen deze mensen die hun eigen koers hanteren." Ze verwijst onder andere naar autohandelaren die elk ook een eigen koers hanteren.

Aspirant-DNA-kandidaat van de VHP, Rumi Knoppel, heeft reacties gevraagd van mensen in de samenleving hoe zij de nieuwe wet in werkelijkheid ervaren. Zelf is hij ervan overtuigd dat de insteek van de regering goed is, namelijk de koers stabiliseren. Maar om te weten of het daadwerkelijk werkt, is het volgens hem noodzakelijk de werking in de praktijk na een bepaalde periode te evalueren. "Na het aanhoren van de ervaringen in de samenleving is mijn conclusie dat de uitwerking niet het gewenste effect voor de burgers heeft gehad. Men wordt beperkt of lijdt verlies en gaat erop achteruit."

Hij vermoedt dat de regering blijkbaar geen rekening heeft gehouden met de gevolgen van de wet en de bijkomende organisatorische vereisten om ze te laten slagen. "Ook zouden de autoriteiten rekening moeten houden met zaken zoals instructies aan notarissen en de tegemoetkoming voor de handelaren die nu minder kunnen omzetten, terwijl de regering al jaren heeft aangegeven voorstander te zijn van ontwikkeling. Ontwikkeling komt op gang door productie", zegt Knoppel.

Ondanks veel pogingen de afgelopen twee dagen via verschillende communicatiekanalen is het niet gelukt de minister van Handel, Industrie en Toerisme te spreken voor een reactie op de ervaringen van de burgers. De Ware Tijd heeft uit de corona-update van 6 april op het NII-kanaal op YouTube, informatie gehaald waarin Tsang vertelt dat zijn ministerie de prijzen aan het monitoren is. "We hebben enigszins gezien na aanname van de 'valutawet' dat prijzen zijn verlaagd, maar daarnaast hebben we gemerkt dat prijzen ook omhoog zijn gegaan."

Samen met afdeling Economische Delicten is onderzoek gedaan naar de prijsverhogingen en de minister heeft met winkeliers en importeurs gesproken. "Het blijkt dat het gros van de verhogingen van de importeurs komt vanwege de fluctuerende koers. Na lange gesprekken hebben ze beloofd de prijzen te verlagen", zegt Tsang. Het gaat voornamelijk om de importeurs die vooral samenwerken met de overheid zoals Combé Markt en Chotelal. Hij onderkent dat niet eenieder duidelijk weet hoe de wet moet worden uitgevoerd en belooft daarin verandering te brengen.

Dezelfde dag waarop het filmpje is gepubliceerd zou de bewindsman praten met de Centrale Bank van Suriname en het ministerie van Justitie en Politie om een toezichtsorgaan te vormen, dat zal moeten zorgen dat de wet wordt nageleefd. "Mensen willen dat het zo snel als mogelijk gebeurt, maar enkele juridische zaken moeten in orde gemaakt worden", zegt de minister. Hij verwacht volgende week zover te zijn. In de tussentijd mogen burgers en ondernemers via een verkort telefoonnummer van de Economische Controledienst hun opmerkingen en klachten deponeren.

*Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd.