10 December 2019
12:25Na de moorden waren de nabestaanden lamgeslagen, apathisch bijna. Angst heerste alom. “Als je je mond durfde open te doen, liep je het risico ergens dood aangetroffen te worden,†gaf Rani Sohansingh, zus van Robby Sohansingh, te kennen tijdens de herdenkingsdienst in St. Alfonsiuskerk in verband met de decembermoorden van 1982. Pas op 8 december 1992 vond onder bescherming van oud-president Ronald Venetiaan, de eerste publieke herdenking plaats in Ons Erf, georganiseerd door de Organisatie voor Gerechtigheid en Vrede (OGV), toen onder leiding van Ilse Labadie.
Al die tijd heeft er geen onderzoek, vervolging en berechting plaatsgehad. “Onze broeders zijn op brute wijze gemarteld en vermoord, maar de moordenaars liepen vrij rond,†zei ze. Ze gaf een hele uiteenzetting hoe het proces is verlopen. Bijna achttien jaar na de gepleegde moorden en wel in het jaar 2000, hebben de advocaten Freddy Kruisland, Geetapersad Gangaram Panday en Hugo Essed, nog net, voordat de moorden zouden verjaren, namens de nabestaanden het Hof van Justitie verzocht de procureur-generaal te bevelen de vermoedelijke daders te vervolgen.
Op 30 oktober 2000 heeft het Hof van Justitie, toen onder leiding van Ewald Ombre, dit bevel gegeven en werd daarmee de verjaring gestuit. In de daarop gevolgde periode tot het jaar 2007 heeft het gerechtelijke vooronderzoek plaatsgevonden. Op 8 november 2007 begon de behandeling van de strafzaak ter terechtzitting en een sprankje hoop dat er toch nog recht zal worden gedaan, ontstond. Dat werd echter opnieuw een lijdensweg, zei Sohansingh. Terwijl andere verdachten vlot wensten mee te werken aan het proces en ook verschenen ter terechtzitting, is de hoofdverdachte opzettelijk nooit persoonlijk verschenen. Hij heeft er wel alles aan gedaan om het proces te vertragen.
De nabestaanden zijn de door de hoofdverdachte opgeworpen excepties en wrakingen, die een grote vertraging van de inhoudelijke behandeling van het strafproces tot gevolg had, niet vergeten, benadrukte Sohansingh. Het heeft heel wat geduld van hen gevergd, maar zij werden steeds ondersteund door de OGV, de Stichting 8 december 1982, de advocaten, pater/bisschop Karel Choennie, de geestelijken en grote delen uit de Surinaamse gemeenschap. Hierdoor hebben zij zich steeds gesterkt gevoeld om de strijd voort te kunnen zetten, ondanks alle valse aantijgingen, provocaties en intimidaties van de zijde van de hoofdverdachte, thans veroordeelde moordenaar. Ook de nabestaanden, die slechts gerechtigheid wensen, zijn door de moordenaars tot staatsvijanden bestempeld.
In 2010 hebben zij met lede ogen moeten aanzien dat de hoofdverdachte, de president van het land werd. Omdat zij wel democratie en rechtsstaat voorstaan, hebben zij zich daarin berust. In april 2012, een maand voor het requisitoir/de strafeis door de auditeur-militair zou worden gehouden, werden zij weer diep geschokt door de aanname van de Amnestiewet 2012 door De Nationale Assemblee, die de bedoeling had om het strafproces te stoppen en de moordenaars straffeloos te maken. Deze werd afgekondigd door de toenmalige vicepresident, Robert Ameerali.
Groot was hun afschuw toen zij zagen dat personen, waarvan zij dachten dat zij medestrijders waren voor democratie en rechtsstaat, vóór die Amnestiewet stemden. Op 11 mei 2012 heeft de krijgsraad in verband met de aangenomen Amnestiewet 2012 de behandeling van alle 8-decemberstrafzaken geschorst. De wereld van de nabestaanden leek donker te worden, ook omdat in oktober 2012 Freddy Kruisland hen kwam te ontvallen. “Wij voelden ons weer lamgeslagen,†stelde Sohansingh. Toch bleef er in de donkere tunnel waarin zij terecht waren gekomen, een klein lichtje van hoop branden, want de krijgsraad heeft het strafproces namelijk niet beëindigd, hetgeen de amnestiejagers beoogd hadden, maar geschorst.
Het vertrouwen van de nabestaanden in de rechterlijke macht bleef. Dat sprankje hoop werd groter toen het Hof van Justitie, in januari 2014, het verzoek van één der voormalige verdachten, Edgar Ritfeld, heeft toegewezen. Ritfeld had namelijk als enige verdachte hoger beroep aangetekend tegen de schorsing van het strafproces en geëist dat de schorsing in zijn zaak door de krijgsraad moest worden opgeheven. Ritfeld wenste namelijk geen rechten te ontlenen aan de Amnestiewet 2012, maar vrijgesproken te worden, hetgeen ook is geschied.
Na deze belangrijke beslissing van het Hof van Justitie hebben de nabestaanden zich wederom tot het Hof gewend, met het verzoek om de procureur-generaal wederom te bevelen de vervolging voort te zetten, welk verzoek het Hof in november 2015 heeft toegewezen.
Daarmee werd het gestrande processchip weer losgetrokken, vervolgde Sohansingh. In juni 2016 stond Vrouwe Justitia reeds recht overeind, want de krijgsraad besliste dat de Amnestiewet 2012 in het 8-decemberstrafproces buiten toepassing moest worden gelaten en het strafproces kon dus weer voortgang vinden. Daarmee was de lijdensweg helaas toch niet ten einde, gaf ze aan. Een dag, voordat de auditeur-militair zijn requisitoir zou moeten houden, op 29 juni 2016, gaf de hoofdverdachte, in zijn hoedanigheid van president van de Republiek Suriname, aan de procureur-generaal het bevel – zogenaamd gebaseerd op artikel 148 van de Grondwet – om de vervolging van de verdachten, met onmiddellijke ingang te beëindigen. Aan dit bevel heeft de procureur-generaal gevolg gegeven, doch het verzoek aan de krijgsraad tot beëindiging, werd in januari 2017 afgewezen.
De procureur-generaal ging tegen die beslissing van de krijgsraad in beroep bij het Hof van Justitie, die de procureur-generaal op 11 mei 2017 in zijn beroep niet ontvankelijk verklaarde. Daarmee was ook deze opgeworpen barricade opgeruimd. De (zelf)Amnestiewet en het misbruik van artikel 148 van de Grondwet hebben ondertussen weer een enorme vertraging van het strafproces tot gevolg gehad en dit keer voor langer dan vijf jaar, van mei 2012 tot juni 2017, legde Sohansingh uit. Uiteindelijk kon de auditeur-militair op 28 juni 2017 zijn requisitoir/strafeis houden, met daarin onder andere de strafeis van twintig jaar tegen de hoofdverdachte en verschillende andere medeverdachten. Maar helaas werden er toch weer obstakels zijdens de hoofdverdachte opgeworpen, vervolgde ze.
Begin juli 2017 heeft de hoofdverdachte, in zijn hoedanigheid van president, wederom gepoogd het strafproces te doen beëindigen, door een rechtstreekse aanval op de procureur-generaal. Per resolutie werd door de regering het vertrouwen in de procureur-generaal opgezegd en werd hem aangezegd om zijn ontslag in te dienen. De Surinaamse gemeenschap reageerde geschokt en vele geledingen lieten een ernstig protest horen en betuigden steun aan de procureur-generaal. De procureur-generaal heeft zijn rug recht gehouden en niet aan dat de verkapte opdracht tot ontslag voldaan, waarna de resolutie door de regering officieel is ingetrokken, gaf Sohansingh te kennen.
Op 20 oktober 2018 heeft de krijgsraad, na alle pleidooien van de advocaten en de auditeur-militair beslist dat er op een nader te bepalen datum vonnis zal worden gewezen. Wie op dat moment dacht dat de weg voor het vonnis nu vrij was, vergiste zich echter, liet ze weten. In oktober 2019 deed de hoofdverdachte het verzoek aan het Hof van Justitie om de strafzaak tegen hem te beëindigen zonder oplegging van straf, welk verzoek op 6 november 2019 resoluut door het Hof is afgewezen.
Op 29 november 2019 heeft Vrouwe Justitia getoond in haar volle glorie, met de weegschaal en het zwaard in haar handen, overeind te staan en heeft zij recht gesproken. Misschien zijn sommigen niet helemaal tevreden met de uitspraken. De één vindt vrijspraak voor sommige verdachten onterecht, de ander vindt de twintig jaar te weinig voor een 15-voudige moord en weer anderen zijn van mening dat de in gevangenneming van de veroordeelden gelast diende te worden, stelde Sohansingh. “Hoe het ook zij, na een strijd van 37 jaar is met dit vonnis een mijlpaal in de Surinaamse geschiedenis bereikt, of wij het eens zijn met het vonnis of niet,†aldus Sohansingh.
Vishmohanie Thomas