6 Augustus 2019
21:00PARAMARIBO - In januari vorig jaar kreeg ondernemer John Krenten samen met een zakenpartner de concessierechten voor het afgraven van zand- en grind in de Lawarivier, tussen de airstrip Lawa Tabiki en het hoger gelegen Guyaba Sula. Ze investeerden fors en de zaken liepen voorspoedig. Tot in januari van dit jaar twee skalians verschenen en in hetzelfde gebied aan de slag gingen, op zoek naar goud.
Krenten heeft overal zijn beklag gedaan, maar wordt van het kastje naar de muur gestuurd. "We komen steeds van een koud kermis thuis", zegt hij. Na lang aarzelen, kiest hij nu voor de openbaarheid. "Publiciteit kan ervoor zorgen dat onrecht aangepakt wordt, maar kan het soms ook verergeren", zegt Krenten. Het afzetgebied voor het gewonnen zand en grind is vooral de Franse markt.
Hiervoor is gekozen omdat die omgeving aan Surinaamse zijde dun bevolkt is, waardoor de vraag minder is dan bij de Franse overburen. De Franse overheid is met diverse grote bouwprojecten bezig, waardoor zand en grind altijd nodig zijn. Verder zijn deze producten in het verleden geleverd voor de bouw van een polikliniek van de Medische Zending.
De problemen begonnen in januari toen twee skalians werden waargenomen, in het eerder genoemde concessiegebied. "Skalians zuigen alles op wat op de bodem van de rivier ligt. Het grind wordt gesepareerd, maar al het zand wordt met modder en andere bagger opgezogen, waardoor het moeilijk wordt om nog zand te kunnen winnen.
Het werd erger, want op gegeven moment begonnen ze op de oever, dichtbij de airstrip te baggeren. De rivier wordt hierdoor breder en de ecologische- en milieuschade zal op den duur niet meer te overzien zijn als dit gewoon doorgaat." Het probleem is vooral dat beide concessiehouders aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de enorme schade die veroorzaakt wordt door de skalians.
In eerste instantie besloten ze hun beklag te doen bij de commissie Ordening Goudsector in Suriname(OGS). Dit orgaan is onder meer belast met het registreren van concessiehouders alsook met het ontruimen van illegale locaties, waarbij bijvoorbeeld goudzoekers zich bevinden op concessies van anderen. "We kwamen van een koude kermis thuis, want het bezwaar leverde niets op. We kregen te horen dat ze niets voor ons konden doen en dat toenmalig minister Regilio Dodson van Natuurlijke Hulpbronnen wellicht iets meer voor ons kon betekenen. Verder werd de rechtsgeldigheid van onze concessie in twijfel getrokken, wat achteraf gezien nergens op sloeg en blijkbaar een methode was ons van ons bezwaar te laten afzien."
Met het advies van OGS op zak, togen de heren naar Dodson. Via zijn diensthoofd kregen ze de duidelijke boodschap dat ze skalians die in hun gebied opereren, mogen sommeren om daar te vertrekken en de minister bevestigde dat Krenten en zijn zakenpartner volledig in hun recht stonden. Nog voordat de twee heren het ministerie verlieten, kreeg een van hen een persoonlijk telefoontje van de minister, die voorstelde om een gesprek met de skalianhouders te arrangeren. Hieruit bleek eigenlijk al dat de bewindsman goed op de hoogte was wie de eigenaren van de skalians zijn.
Vervolgens stuurde de advocaat van de ondernemers een brief aan een van skalianhouders, waarin hem werd gevraagd zich te verwijderen uit dat gebied en waarin de ondernemer aansprakelijk werd gesteld voor gederfde inkomsten. Hij beantwoordde de brief met het verweer dat hij niet verantwoordelijk gesteld kon worden, omdat hij zich niet in dat gebied bevond. Echter, de skalian was binnen drie dagen verdwenen en op dezelfde dag dat de bewuste ondernemer de brief in ontvangst krijgt, wordt de advocaat van Krenten en zijn kompaan gebeld door Dodson, die op dat moment geen minister meer was.
Deze hele gang van zaken deed de ondernemers de wenkbrauwen fronsen, want "de minister is officieel bevoegd om in dit soort gevallen te beslissen. Hij bevestigt dat de ondernemers in hun recht staan, maar onderneemt geen actie en stelt zelfs een gesprek met de eigenaren voor." Krenten: "Hij heeft zelfs toegegeven dat er een theoretische mogelijkheid bestaat dat wij aansprakelijk kunnen worden gesteld voor schade veroorzaakt door derden." Desalniettemin stonden Krenten en z'n partner open voor het gesprek met de eigenaren. Uiteindelijk hebben beide heren een gesprek gehad met Patrick Peneux die daar aanwezig was in de hoedanigheid van een soort landelijke coördinator van de skalians.
"Dit gesprek heeft ook niets opgeleverd want we werden ook door hem terugverwezen naar OGS. Peneux heeft daarbij wel de opmerkelijke uitspraak gedaan dat skalianhouders toestemming van de minister hebben om in de rivier hun activiteiten te ontplooien. Kortom we worden van het kastje naar de muur gestuurd in de hoop ons te ontmoedigen, waardoor we misschien zullen stoppen. Maar we blijven strijdvaardig en gaan gewoon door", aldus Krenten.
"Een van onze werknemers heeft zo'n twee maanden terug met behulp van de daar aanwezige militairen een skalian laten verwijderen die zich te dicht bij de airstrip Lawa Tabiki bevond. Daarna keerden ze terug. Deze keer vroeg een medewerker van Gum Air om assistentie van de militairen, maar nu kreeg hij nul op het rekest en als verklaring van de dienstdoende militair "dat hij zijn baan zou verliezen."
Saillant detail hierbij is dat bij de eerdere verwijdering door de militairen,een van de skalianhouders de veelbetekende mededeling "wi e go bel go na foto" deed. Er blijft een waas van geheimzinnigheid hangen over de vraag naar wie er werkelijk gebeld werd. "Werd er gebeld naar de minister, OGS of misschien naar Peneux?" Met een cynisch lachje vraagt Krenten zich af of aan bovenstaand lijstje misschien ook de naam van de president kan worden toegevoegd.
"Maar dat is allemaal giswerk. Wat ik wel zeker weet, is dat er van hogerhand een of meerdere mensen hierover beslissen En die laten zich - zoals blijkt - niet leiden door milieuschade, als je kijkt naar de milieuramp die zich langzaam aan het voltrekken is, maar ze hebben ook geen oog voor veiligheid. Je kunt toch geen activiteiten ontplooien met een skalian aan de oever, dicht bij een landingsbaan waar ook nog mensen wonen?", vraagt Krenten zich hoofdschuddend af.