BESCHOUWING — SLM-sprookje Santokhi lijkt voorbij

President Chandrikapersad Santokhi had na het zo pijnlijk mislukte avontuur met Paul de Haan als directeur van de SLM gehoopt dat piloot Steven Gonesh het bedrijf er weer bovenop zou helpen. Maar die bleek veel te licht voor de job en stapt per 1 december weer in de cockpit, al heeft hij wel aangeboden om nog enige tijd waar te nemen als directeur. Onderdirecteur Lars de Brabander heeft per 1 november het zinkende schip uit onvrede al verlaten. Daarmee lijkt het sprookje van Santokhi van een welvarende maatschappij in een deceptie te zijn veranderd. Privatisering lijkt de beste – zo niet enige – optie, maar daarvoor is het waarschijnlijk te laat.

Tekst Armand Snijders

Beeld CDS

Nadat het in 2022 met Paul de Haan als directeur op een enorm fiasco was uitgelopen, was het voor iedereen duidelijk dat om de SLM te laten overleven een echte crisismanager nodig was. Die alleen zou de maatschappij er weer bovenop kunnen helpen. Echter, Santokhi koos voor Steven Gonesh. Hij was weliswaar een ervaren piloot met een aanzienlijk aantal vlieguren, maar had nauwelijks bestuurlijke ervaring, laat staan dat hij een bedrijf in nood zou kunnen helpen.

Het was een typisch voorbeeld van ‘schoenmaker hou je bij je leest’. Zoiets als een ervaren verpleegkundige te vragen om het werk van de cardioloog uit te voeren en complexe hartoperaties te verrichten. Dan kun je er vanuit gaan dat dit mis zal gaan en er slachtoffers gaan vallen. Maar dat kan je de verpleegster niet verwijten, de verantwoordelijkheid ligt bij degene die haar heeft opgedragen aan de operatietafel te staan. Maar Santokhi was doof voor de bezwaren die er bestonden tegen de benoeming van Gonesh.

Marionet van Santokhi

Sinds zijn aanstelling was het overduidelijk dat Gonesh niet de juiste man op de juiste plaats was. Hij fungeert bovendien als een marionet van Santokhi en zegt vooral wat het staatshoofd graag wil horen of naar buiten wil brengen. In ruil daarvoor krijgt hij maandelijks miljoenen US dollars waarmee hij de vliegtuigen in de lucht kan houden. Want dat er geld in het bedrijf moet worden gepompt, is overduidelijk. Ook dat er steeds weer nieuwe schulden worden opgebouwd.

Ondanks de fabeltjes die Santokhi de samenleving op de mouw tracht te spelden dat de regering geen cent aan subsidie heeft betaald aan de SLM. Die passen keurig in zijn sprookje, maar werden later keihard tegengesproken door minister Stanley Raghoebarsing van Financiën en Planning. Waarschijnlijk wordt pas onder een volgende regering duidelijk hoeveel geld er over de SLM-balk is gesmeten.

Verbeterde voorstellen

Overigens, de presidentiële sympathie voor Gonesh is niet oneindig. Bij de laatste ontmoeting die Santokhi in augustus met de SLM-directeur en consorten had, kon je het chagrijn van het staatshoofd proeven: de voor de zoveelste keer gepresenteerde plannen van de directie waren in zijn ogen onvoldoende.

Hij sprak de verwachting uit dat “in de komende periode verbeterde voorstellen met betrekking tot de invulling van de vliegtuigen” zouden worden gepresenteerd. Hij keek ook uit naar het herstructureringsplan en de personeelsbezetting van de vliegmaatschappij. Dat was na twee jaar onder leiding van Gonesh nog altijd onduidelijk en het geduld van Santokhi begon duidelijk op te raken. En dat terwijl hij zich er nog zo sterk voor had gemaakt dat Gonesh definitief tot directeur zou worden benoemd.

Immers, hij was sinds zijn aanstelling in augustus 2022 slechts ‘waarnemend’ en vond vooral coalitiegenoot en vicepresident Ronnie Brunswijk op zijn weg om hem te ‘promoveren’, want het zou een ‘Abop-functie’ zijn. Maar begin dit jaar werd volgens Santokhi eindelijk consensus bereikt over die definitieve benoeming. Echter, het vreemde is dat die benoeming er nooit kwam en daar ook nooit een verklaring voor is gegeven.

Privatisering

De SLM is één van de 33 staatsbedrijven die de regering nu zo snel mogelijk wil privatiseren. Dat is opmerkelijk want Santokhi heeft altijd gezegd dat de onderneming van ‘strategisch’ belang is en essentieel om in eigen handen te behouden. Maar schijnbaar ziet hij nu ook in dat doorgaan volstrekt zinloos is en gooit hij als laatste het bijltje er ook bij neer.

Welbeschouwd is privatisering het allerlaatste redmiddel om de SLM nog vliegende te houden. Maar dat zal een schier onmogelijke opgave worden, want wie wil een compleet failliete boedel overnemen van een bedrijf dat aanhikt tegen een schuld van minimaal 75 miljoen US dollar? En waar de afgelopen jaren niets is gedaan om de situatie te verbeteren.

Een onmogelijke puinhoop

In 2019 zei de toenmalige Chinese ambassadeur in Suriname, Quan Liu, dat niemand in zijn land bereid zou zijn in de SLM te investeren omdat het daar een onmogelijke puinhoop was. En als zelfs de Chinezen dat niet willen, wie is er dan wel bereid?

Onder de laatste twee directeuren is de SLM bovendien alleen maar meer in een duikvlucht terecht gekomen en dat zal mogelijke onderhandelingen over verzelfstandiging of een overname in de toekomst alleen maar bemoeilijken. Echter, de toekomst van de SLM hangt niet alleen af van de eventuele privatisering.

Er zal toch echt eens schoon schip binnen het bedrijf moeten worden gemaakt, zodat de interne operaties soepel en efficiënt verlopen. En dat daarmee aan alle noodzakelijke internationale standaarden wordt voldaan.

Iosa-audit

Twee weken geleden vond bijvoorbeeld de zogeheten Iosa-audit plaats. Iosa staat voor IATA Operational Safety Audit en is in feite een soort keurmerk. Die certificering is erg belangrijk voor de algemene business in de luchtvaart. Daarvan hangt af of andere maatschappijen met je willen samenwerken en of je eenvoudig leaseovereenkomsten kunt sluiten.

Voor de SLM is dit keurmerk van extra belang omdat de maatschappij ook al de zogeheten Etops-certification niet heeft. Daardoor is men niet staat een drylease-overeenkomst af te sluiten voor een tweemotorig toestel op de mid-Atlantische route en nu veel meer geld kwijt is op dat traject en op iedere vlucht verlies draait. De resultaten van de audit worden naar verwachting een dezer dagen bekendgemaakt. Wat een mogelijk negatief oordeel voor de operaties van de SLM voor gevolgen heeft, is nog niet bekend. Maar als er niet heel snel verandering komt, spat de droom van Santokhi ruw uiteen.