8 September 2024
22:11Aanpak mensenhandel ongoing process
“Het voelde elke keer opnieuw aan alsof ik werd verkracht. Ik voelde me erg vies, maar had tegelijkertijd geen andere keuze dan het maar te ondergaan.” De uit Venezuela afkomstige Elein, amper 23 jaar, verliet twee jaar geleden hoopvol haar geboorteland met het vooruitzicht op een gouden toekomst in Suriname. Althans, dat is wat K., een goede kennis, haar en een vriendin voorhield. Echter, wat de twee niet beseften was dat er een naarstige jacht was op mensen die vanwege de escalerende crisis in Venezuela wensten te emigreren. Immers, die waren makkelijk te strikken als prooi voor mensenhandel.
Tekst en beeld Merredith Bruce
Elein vertrouwde K. blindelings. Immers, ze waren al jaren bevriend. Aan haar en de vriendin werd gezegd dat ze in Suriname gegarandeerd een goed betaalde baan zouden vinden en daarmee voorgoed een eind zou komen aan hun ellendige bestaan in Venezuela. Ze staken de grens met Guyana over en bereikten Suriname via de backtrack route. “Hij heeft alle reiskosten voor ons betaald”, verklaart Elein tegenover de Ware Tijd.
“We werden gedwongen de reiskosten naar Suriname terug te betalen, dus was ik genoodzaakt om tegen betaling die seksuele handelingen te verrichten”
Elein
Eenmaal aangekomen, werden ze door F., een vriend van K., opgevangen. Ze wisten niets over het land en kenden ook niemand. F. was dus hun enige houvast. Hij bracht hen naar een woning in Paramaribo-Noord waar hen werd gezegd dat ze sekswerk zouden moeten doen. “Op dat moment voelde ik me opgelicht, voor de gek gehouden en totaal verloren”, zegt Elein met een diep schuldgevoel.
De dagen daarna waren voor de twee vrouwen een hel. Er waren al twee andere vrouwen op het adres die hetzelfde lot ondergingen. Elein en haar vriendin moesten met een ‘besloten’ groep van mannen van Chinese afkomst beurtelings seks hebben. “We werden gedwongen de reiskosten naar Suriname terug te betalen, dus was ik genoodzaakt om tegen betaling die seksuele handelingen te verrichten.” Dit heeft zeker een jaar geduurd.
Een rechercheur van de Trafficking in Person Unit, die tijdens het interview als tolk optreedt, bevestigt dat de daders na gedegen speurwerk zijn aangehouden en opgesloten. Er is tweemaal een inval gedaan: de eerste keer ging het mis, maar de tweede keer was het raak; we troffen vijf vrouwen en enkele mannen aan in de woning.
Intussen zijn twee van de vijf slachtoffers terug naar hun geboorteland. Elein koos er samen met de twee anderen voor om hier te blijven. Weliswaar, nog getraumatiseerd. “Maar de situatie in Venezuela is nog erg slecht. Als ik er heen ga, beland ik weer in armoede. Ik blijf dan liever hier. Voorlopig heb ik geen baan, mijn vriend verzorgt me.”
Strategisch plan
Letitia Pinas, politie-inspecteur tweede klasse, is sinds 2020 hoofd van de TIP Unit; eerst waarnemend en later officieel aangesteld in de functie. Het pand waar de afdeling is gehuisvest, verkeerde in zeer deplorabele staat. “Bij regen moesten we haast overal in het gebouw emmers plaatsen, want het lekte als een zeef”, schetst ze de situatie van toen.
Zelf draaide de afdeling niet optimaal. Dat kon ook niet, doordat er een hoofd ontbrak. Op dat moment was de chef van dienst de eindverantwoordelijke. Het eerste wat Pinas deed was een strategisch plan schrijven van twintig pagina’s met daarin omschreven onder meer het doel van de afdeling, hoe dat te verwezenlijken en taakomschrijvingen van de medewerkers.
Pinas verwerkte in het plan ook een Swot-analyse met de sterkten, zwakten, uitdagingen en bedreigingen. Ze presenteerde het plan aan de toenmalige korpschef, Roberto Prade en ging, na goedkeuring, aan de slag met de ruim vijftien medewerkers. “Het strategisch plan was voor mij een handvat en de sleutel om de afdeling nieuw leven in te blazen.”
Het onderwerp ‘trafficking in persons’ was voor Pinas vrij onbekend terrein. Ze had, vanwege haar eerdere functie bij de afdeling Jeugdzaken, wel onderzoekvaardigheden wat het werken makkelijker maakte.
Als haar eerste echte case noemt ze een geval waarbij negen buitenlandse vrouwen, vermoedelijk gedrogeerd en vervolgens werden gedwongen tot seks met mannen. “We zijn er met een team op uit getrokken en hebben de dader kunnen achterhalen. Die is uiteindelijk alleen veroordeeld voor illegaal vuurwapenbezit.”
Dunne lijn
De inspecteur stelt dat er een dunne lijn is tussen mensenhandel en mensensmokkel. De ene kan makkelijk overgaan in de andere. Bij mensensmokkel kiest de migrant er zelf voor om een overeenkomst te sluiten met de smokkelaar. Betrokkene weet dan niet of de smokkelaar hem slecht zal behandelen.
Bij mensenhandel wordt een persoon gedwongen (seksuele) handelingen te verrichten of gedwongen te werken (bron: Rijksoverheid.nl). In het Surinaams Wetboek van Strafrecht is zowel mensenhandel als mensensmokkel strafbaar gesteld. In beide gevallen is de dader uit op financieel of ander gewin voor zichzelf ten koste van het slachtoffer.
De inspecteur erkent dat er nog veel uitdagingen zijn in de aanpak en bestrijding. Eén daarvan is de negatieve status als doorvoerland die Suriname vervult bij mensensmokkel. Echter, ze zou niet willen stellen dat het hiermee dweilen met de kraan open is bij de bestrijding van deze misdaad.
“Mensensmokkel wordt niet door de staat Suriname gepleegd, maar door de georganiseerde criminaliteit. Suriname moet op beleidsniveau maatregelen treffen, waardoor de migratiestroom op efficiënte manier kan plaatsvinden. Wanneer blijkt dat criminelen misbruik maken van beleidsbesluiten is het de taak van de regering om het beleid aan te passen en dat vindt ook weer plaats.”
“Suriname moet op beleidsniveau maatregelen treffen, waardoor de migratiestroom op efficiënte manier kan plaatsvinden”
Politie-inspecteur Letitia Pinas
Status illegaal
Sommige slachtoffers, zoals de 25-jarige Cubaanse Seleste, vinden het vervelend dat de Vreemdelingendienst hun paspoort in beslag neemt en ze daardoor als illegaal worden bestempeld. “Het is niet mijn schuld dat ik in deze situatie ben beland. Ik wil graag werken, maar vanwege mijn illegaliteit kan ik niet snel aan een baan komen”, zegt de jonge vrouw uit Cuba die ook het slachtoffer is van mensenhandel, tegen de Ware Tijd.
Ze moest, samen met andere lotgenoten, onder dwang sekswerk doen in een bardancing in Nickerie. Pinas wijst erop dat elke vreemdeling die langer dan de toegestane periode in Suriname vertoeft, de status van ‘illegaal’ krijgt. In dat geval wordt het paspoort, na afstemming met het Openbaar Ministerie (OM), door de Vreemdelingendienst in bewaring genomen.
Een slachtoffer door TIP gehaald uit de situatie van mensenhandel, krijgt na afstemming met het OM de aanmeldplicht “indien het reeds de status van ‘illegaal’ heeft in Suriname”. Diegene krijgt een kopie van het paspoort en een bewijs waarmee hij zich vrijelijk mag bewegen in Suriname.
“Natuurlijk is er een procedure om het protocol mensenhandel na te leven. We gaan nu na hoe deze doelgroep aan een baan kan komen om in haar verdere bestaan te kunnen voorzien. Hiervoor zijn we een standard operation procedure aan het formuleren.” Zodra die af is, zal de slachtoffers, die besluiten in Suriname te blijven, een helpende hand worden toegereikt, om in hun dagelijkse behoeften te kunnen voorzien. “Meestal willen ze alles snel gerealiseerd zien, maar er is één procedure die moet worden gevolgd en dat neemt enige tijd in beslag.”
Bewustwording
De nazorg van slachtoffers van mensenhandel zou volgens het TIP-hoofd door een niet-gouvernementele organisatie (NGO) ter hand moeten worden genomen. Maar er is nog geen die dit graag zou willen doen.
Pinas stelt dat de staat bezig is individuen te interesseren om ook slachtoffers van mensenhandel op te nemen in hun doelgroep, voor optimale nazorg. “De overheid blijft zeker betrokken. In welke vorm, zal worden afgesproken met betreffende NGO.”
Andere uitdagingen waarmee de TIP Unit kampt zijn gebrek aan geld en transport. Uitdagingen die veel improvisatie vereisen. De aandacht is nu vooral gericht op het vergroten van de bewustwording over mensenhandel en mensensmokkel.
Hoewel ze niet ontevreden is over de tips die af en toe binnenkomen, kan het wat Pinas betreft altijd beter. De afdeling wil middels televisiesketches de bewustwording opvoeren. De bedoeling is ook om specifieke groepen, zoals supermarkthouders en goud- en houtondernemers, hierover te informeren. Een tip die Elein als slachtoffer alvast meegeeft is: “vertrouw niemand zomaar.”
Kaderstuk
Letitia Pinas is op 24 juni in Washington, samen met negen andere personen uit meerdere landen, gehuldigd als TIP Hero voor 2024. Dit, voor de grote vooruitgang die de unit van het Korps Politie Suriname, dankzij haar inzet en toewijding, heeft geboekt in de aanpak van mensenhandel en mensensmokkel in Suriname. Het land heeft hierdoor de Tier 1-classificatie behaald, wat betekent dat het voldoet aan de minimale internationale vereisten in de aanpak van mensenhandel. Van de vijftig wereldwijd geselecteerde kandidaten die in aanmerking konden komen voor de tien awards was Pinas dit jaar de enige uit het Caribisch Gebied.
