‘Geen geld’ om veiligheidsplannen binnenland uit te voeren

‘We hebben de hulp van de overheid nodig’

Tekst en beeld Euritha Tjan A Way

PARAMARIBO — “Het lijkt erop alsof zodra je voorbij Brownsweg bent, je schietklaar moet zijn. Zelfs te Atjoni net hier wordt er geschoten. De weg naar Langatabbetje is vreselijk gevaarlijk. Wij als traditioneel gezag hebben daar geen antwoord op. We hebben geen wapens. En al hadden we wapens, wat zouden we kunnen doen”, beklaagt granman Lesley Valentijn van de Matawai gemeenschap zich.

De criminaliteit in het binnenland neemt hand over hand toe. De berichten van goudzoekers die overvallen worden in de goudvelden of op weg naar Paramaribo zijn legio. De bundeling Fiti Makandra heeft dat ook aangehaald tijdens een onderhoud met president Chandrikapersad Santokhi vrijdag.

Valentijn vormt deze bundeling samen met zijn collega-granman Albert Aboikoni (Saramaccaners) Jozef Forster (Patamacca), Raymond Clemens (Kwinti) Simeon Glunder (Aluku), Bono Velantie (Aucaners), Muriël Fernandes van de Vereniging van Inheemse dorpshoofden in Suriname, Wilgo Ommen van de Paraplantages en Grasita Tolud als vertegenwoordiger van de nazaten van slaaf gemaakten in Coronie.

Hulp nodig van overheid

Valentijn noemt voorbeelden van verkrachtingen in het Kwintigebied, berovingen en het escaleren van conflicten in de goudvelden. “Het zijn vooral de Brazilianen die dit gedrag vertonen. Villa Brazil bijvoorbeeld in het Matawaigebied, Lawa Atino ook.

We hebben de hulp nodig van de overheid om deze onveilige situatie te beëindigen”, klinkt Valentijn wanhopig. “Ik vraag me af of wij dit gedrag in Brazilië zouden vertonen of wij niet aangepakt zouden worden.” Hij noemt als voorbeeld van goede beveiliging dat hij in Guyana heeft gezien dat de politie daar om een aantal kilometers controleposten heeft. “In Suriname gebeurt dat niet.”

Naar verluidt vinden sommige beleidsmakers dat de traditionele gezagdragers zelf debet zijn aan deze situatie. Zij laten vreemden toe om in hun gebied te werken. Die mensen accepteren het gezag van de traditionele gezagdragers dan niet.

Valentijn: “Er zijn geen luchthavens in het binnenland en wij hebben geen reisbureaus en doen ook niet aan paspoortcontrole. De mensen komen via Paramaribo naar het binnenland. En als een Braziliaan naar je toekomt en vraagt om te werken, zie je niet op zijn gezicht of hij moordenaar is of niet.”

Boroman

Volgens Valentijn zijn het vaak niet de Brazilianen en Chinezen die toestemming hebben van het traditioneel gezag die zorgen voor onrust. “Moro furu na den boroman san e kon na den mindri. Als wij als traditioneel gezag het niet aankunnen moeten we de overheid – en in deze is het de bestuursdienst – hulp moeten vragen. Zo ben ik het komen aantreffen.”

Granman Simeon Glunder van de Alukustam, die zetelt in het uiterste zuidoosten van Suriname, beklaagt zich erover dat de militairen uit het gebied weg zijn. “De militaire post te Anapaike is al een jaar niet meer bemand en vier maanden geleden werd ook die bij Lawa Atino in het Maripasulagebied ontmanteld. Militairen moeten toch de landsgrenzen bewaken? Nu lijkt het alsof het gebied aan zichzelf is overgelaten.”

Geconfronteerd met het feit dat het nationaal leger nu vanuit strategische locaties met helikopters – indien nodig – het gebied bezoekt maar de politie er wel is, zegt Glunder dat dat niet werkt. “Ja er zijn agenten bij de post te Lawa Atino, maar het zijn er ongeveer zeven. Hoe gaan zij zo een groot gebied bewaken. Ze hebben geen boot en geen ATV. Het werkt niet.”

Gebrek aan middelen

In een gesprek dat de Ware Tijd twee maanden geleden had met politieagent Jurgen Djoeneri, die als commandant van de politie regelmatig wordt gedetacheerd naar de post Lawa Atino, bleek inderdaad dat permanente aanwezigheid van militairen gewenst is. De commandant beklaagde zich inderdaad over het gebrek aan middelen om de criminaliteit een halt toe te roepen.

“Alleen hier in de omgeving kunnen we optreden, verder in het bos niet, want we hebben niets om erheen te gaan. Vaak moeten we gehaald worden om in de goudvelden hierachter werkelijk iets te kunnen doen als er calamiteiten zijn.”

De granman zeggen met zowel de bevelhebber van het leger Werner Kioe A Sen als met korpschef Bryan Isaacs van de politie gesproken te hebben. “Ze hebben ons hun plannen laten zien; ze weten wat ze moeten doen. Maar er is geen geld daarvoor. Er moet echter een oplossing komen, dat hebben we de president gevraagd”, aldus Valentijn.