‘Politie moet uitgaan van verdacht gedrag en niet van verdacht uiterlijk’

AMSTERDAM - De een vertelt over de vernedering ten overstaan van zijn moeder, de ander hoe die is uitgemaakt voor aapje en nog een ander hoe zijn broek van zijn lijf is getrokken door collega-agenten. Deze en nog meer vernederingen vertellen Nederlanders met een kleurtje in de documentaire ‘Verdacht’ die maandag op de Nederlandse televisie wordt uitgezonden.

"Het is gewoon echt een indringende documentaire waarin de kijker ervaart hoe het voelt om bijvoorbaat verdacht te zijn", vertelt Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle-Alt-Delete die zich inzet tegen etnisch profileren en voor eerlijke en effectieve politiecontroles. Volgens Abdoelhafiezkhan moet de politie bij controles uitgaan van verdacht gedrag en niet van een verdacht uiterlijk. "Doordat er jarenlang met bepaalde risico-/daderprofielen gewerkt is heeft dit geleid tot etnisch profileren."

Zwart en succesvol

Bepaalde groepen in de Nederlandse samenleving worden daardoor structureel geassocieerd met strafbare feiten en criminele activiteiten met als gevolg dat mensen met een migratieachtergrond bijvoorbaat verdacht zijn. Rapper Typhoon, voetballer Kenneth Vermeer en cabaretier Jörgen Raymann zijn voorbeelden van succesvolle mannen met een donkere achtergrond die last ondervonden van etnisch profileren: een donkere jongen in een dure auto.

Een combinatie die de politie vaak ziet als verdacht gedrag. Helaas weten veel mensen niet wat de impact van onterechte politiecontroles is. Op het moment dat er over dit onderwerp gesproken wordt, is de reactie van voornamelijk witte Nederlanders: "Als je niks te verbergen hebt dan werk je toch gewoon mee?" Of: "Waarom doen 'jullie' zo moeilijk? De politie doet gewoon haar werk."

Woede en onmacht

Dat de politie er voor iedereen hoort te zijn, blijkt na deze documentaire niet zo te zijn. "Wij hebben meegewerkt aan deze documentaire in de hoop dat het gesprek over etnisch profileren op een andere manier gevoerd gaat worden", vertelt Abdoelhafiezkhan. De hoofdpersonen in 'Verdacht' verschillen in leeftijd en afkomst en hebben uiteenlopende beroepen: installateur, leraar, advocaat, militair, politieagent. Ze hebben slechts één overeenkomst: de politie wil op straat regelmatig van ze weten wie ze zijn, wat ze op die plek doen en waar ze naar toe gaan.

De vernedering ervaren zij als traumatisch om bijvoorbaat als verdachte van een misdrijf te worden aangezien. De irritatie, vernedering, ingehouden woede en vooral onmacht maken de documentaire van Nan Rosens best intrigerend. De hoofdpersonen in de documentaire voelen zich volgens haar geen slachtoffer maar hebben meegewerkt in een poging een emancipatiestrijd te voeren in de hoop op verandering in de Nederlandse samenleving.