Kunstwerk ‘Grontapu na asitere’ ode aan dokter Sophie Redmond

LEIDEN — Kunstenaar Jaasir Linger staat dit jaar in de jaarlijkse buitentoonstelling ‘Beelden in Leiden’ met het kunstwerk ‘Grontapu na asitere’, waarmee hij hulde brengt aan wijlen dokter Sophie Redmond. Haar visie dat mensen trots moesten zijn op de Afro-Surinaamse cultuur vormt de basis van zijn nieuwe werk.

Volgens hem heeft er niet eerder in de publieke ruimte van Leiden een beeld voor een Surinamer gestaan. Hij verzamelde objecten die linken aan het leven van Redmond, zoals het fietswiel en de Herrnhut Ster. De haan met kabra pangi is geïnspireerd door de odo ‘Mi na kakafowru, krown de na mi ede‘, een uitspraak die gaat over trots behouden ondanks wat anderen je aandoen.

Over zijn werk zei Marisa Monsanto, voorzitter van de vakjury en bekend van onder meer Theater voor Keti-Koti: “Wij vonden het heel sterk dat Linger de traditionele sokkel kiest om deze Surinaamse vrouwelijke arts daarop te hijsen, met een eerbetoon aan de Surinaams-Caribische cultuur, waarin mensen zich ook kunnen herkennen”.

In zijn kunstpraktijk houdt Linger zich bezig met Surinaams cultureel erfgoed en de gedeelde koloniale geschiedenis van Suriname en Nederland. Zijn kunst bevat altijd elementen van winti. De kunstwerken van Linger zijn onder meer te zien geweest in het Amsterdam Museum, Museum Het Rembrandthuis en het Bijbels Museum.

Leven van Sophie Redmond

Voor deze editie van ‘Beelden in Leiden’ met als thema ‘She Said’ zijn Linger en vijf andere jonge kunstenaars – Brigitte Louter (1996), Caz Egelie (1994), Kitty Maria (1992), Luis Maly (1991) en Mickey Yang (1988) – uitgenodigd om een nieuw beeld te maken over een vrouw uit de geschiedenis. De Surinaams-Nederlandse Linger, geboren in 1991, liet zich voor zijn nieuwe sculptuur inspireren door Sophie Redmond.

Voordat hij aan de slag ging, heeft hij haar leven onderzocht. De kunstenaar heeft veel bewondering voor Redmonds dekoloniale houding en de bijdrage die ze heeft geleverd aan de emancipatie van zwarte vrouwen. Sophie Redmond (1907-1955) studeerde in 1935 af als eerste zwarte vrouwelijke dokter in Suriname. Zij stond bekend als de fietsende dokter – vandaar het fietswiel in het kunstwerk – die vaak een traditionele Surinaamse koto droeg.

In haar eigen huisartsenpraktijk behandelde zij arme patiënten vaak gratis, wat haar de bijnaam gaf ‘datra fu potisma‘. Op de radio had ze het programma ‘Datra mi wani aksi wan sani’ waar ze adviezen gaf over lichamelijke kwalen, gezins- en huwelijksproblemen, financiële zorgen en huishoudelijke kwesties. Dit deed zij in het Sranantongo.

Redmond maakte ook theatervoorstellingen, waaronder het toneelstuk ‘Grontapoe na hasitere’ uit 1950, waar de naam van Lingers kunstwerk aan is ontleed. Ze acteerde soms in de stukken, die kenmerkend waren voor het centraal stellen van de Afro-Surinaamse mens. Ze belichtte en bekritiseerde het koloniale Suriname ondanks het nog aanwezige Nederlandse bewind.

Negen vrouwen

In een persbericht schrijft Linger dat de tentoonstelling ‘She Said’ aansluit op het actuele debat over monumenten en standbeelden in de openbare ruimte. Vragen die hierbij horen zijn onder meer: ‘Wie vereren we?’, ‘Waarom?’ en ‘Wat betekent het standbeeld voor de levens of verhalen die niet op een voetstuk worden gehesen?’

De nieuwe kunstwerken zijn geen klassieke standbeelden; niemand wordt op een sokkel geplaatst. “Het zijn eerder beelden die instaan tussen de vorm van het standbeeld en de autonome sculptuur. Zo onderzoekt de tentoonstelling hoe we waardevolle verhalen van levens kunnen vertellen en delen zonder te vervallen in plat heldendom”, verduidelijkt Linger.

Aangegeven wordt dat er niet eerder aandacht in de publieke ruimte is geweest voor negen vrouwen uit de geschiedenis, verbeeld door kunstenaars van nu. Naast Sophie Redmond zijn er werken van Ada van Holland, de Franse ecofeminist Françoise d’Eaubonne, de Lenca-milieuactivist Berta Cáceres, de Duitse politicus Petra Karin Kelly, de Nederlandse ontdekkingsreiziger Alexine Tinne, de Deense wetenschapper Inge Lehmann, de Amerikaanse uitvinder Mary Anderson en de Nederlandse performance kunstenaar Monique Toebosch.

Publieksprijs

Deze groep heeft er voor gekozen de Frans de Witprijs, die jaarlijks bij ‘Beelden in Leiden’ door een vakjury wordt toegekend aan zich voorbij te laten gaan. In plaats daarvan hebben ze gevraagd dat ieder kunstwerk bij de opening, in aanwezigheid van het publiek, kort werd besproken door de vakjury.

De tentoonstelling heeft dit jaar wel een publieksprijs. Tot en met 3 augustus kan er worden gestemd op de kunstwerken. ‘She Said’, dagelijks te bezoeken in de Hooglandse Kerkgracht, eindigt de dag daarop.