30 Oktober 2018
09:05PARAMARIBO - Het werk van een aflegger is niet zo eenvoudig en ook niet zo mysterieus als wordt gedacht. Die sfeer heeft granbrada Irwin Goedhart doorbroken met zijn heldere uitleg over het afleggen van een overledene thuis, meer bekend als osowroko. In het Claudetta Toney multifunctionele centrum gaf hij zondag samen met leden van de nieuwe uitvaartvereniging ‘Dankbaarheid’ op theatrale wijze uitleg wat er allemaal aan te pas komt als iemand komt te overlijden.
Een deel van de zaal, waar de osowroko wordt gedaan, is afgedekt met gordijnen. Zingend op het lied 'Al de weg leidt mij, mijn heiland' trad Goedhart, gekleed in een wit werktenue en een wit blauwe schouderdoek en pangi, de zaal binnen. "Vroeger toen er nog geen lijken wagens of mortuaria waren, werd een overledene thuis gebalsemd. Vooral ini den pranasi, maar tegenwoordig komt dat bijna niet meer voor", begint Goedhart zijn presentatie. De overledene wordt tegenwoordig in de stad afgelegd en dat komt volgens Goedhart omdat velen niet weten over osowroko en als ze er wel van gehoord hebben niet weten hoe dat te doen.
Die kennis heeft hij wel meegekregen en wil die niet voor zichzelf houden. Via deze presentatie wil hij zijn kennis delen. "Ik ga jullie het resultaat laten zien van een osowroko fu fosi nanga fa unu e du eng tegenwoordig. En ik weet zeker dat enkele van u zullen beslissen dat wanneer het zover is, dat u niet meer naar AZ of Ashiana wil gaan, maar een osowroko willen", zegt hij humoristisch.
Voordat met het afleggen wordt gestart, wordt de omgeving schoongemaakt met een bezem en het vuil opgevangen. Dit wordt niet zomaar weggegooid, maar in een 'bomzak' geplaatst. "Er zijn afleggers die het vuil samen met de andere werkattributen na het afleggen begraven, maar je hebt anderen die dit liever niet doen", legt Goedhart uit.
Huisvuil wordt meestal met stromend water weggewassen. Spiegels worden met doeken afgedekt en fotolijsten gekeerd. "Fosisma ben bribi tak den o si sani, want elektriciteit no ben de." Als bescherming voor de nabestaanden werden er ook lijnen bij ramen en deuren getrokken met 'temre man kreti'. Een witte vlag aan een stok wordt aan de voorzijde van het huis geplaatst, wat aangeeft dat er een bewoner is overleden. De overledene kan opgelegd worden in een praalbed waar hij of zij wordt gebaad en opgebaard.
Een moderne manier is om de overledene op een koelplaat op te baren. Het belangrijkste van de osowroko is het balsemen. Vroeger werd die thuis bij de overledene bereid, maar tegenwoordig kan dat vooraf worden gemaakt. Bij de presentatie liet de granbrada zien hoe de ingrediënten fijn in een matta worden gestampt. Steranijs, kruidnagel, pigmentkorrels, kaneelstokje, koffiebomen en nog andere kruiden worden fijngestampt tot een droge balsem. Want er zijn droge en natte balsems.
In de natte balsems gaan kruiden als een hele plant van de koningsbloem met alle wortels, aloë om het lichaam stijf te houden, wiritabaka, kamfer en nog andere ingrediënten. Aan beide mengsels mocht het publiek voelen en ruiken. Ook kruiden rondom het huis worden geplukt. "Het maakt niet uit als het bitawiri is of kreton, maar dat yu e du fu tapu yu wroko." Een geroosterde of verwarmde zuur oranje wordt ook in de balsem gemengd. "Het is belangrijk om de vrucht eerst te ontdoen van de zaadjes en die netjes weg te zetten.
Niet één mag achterblijven, omdat mensen het tegen de familie zouden kunnen gebruiken om kwade dingen te doen", benadrukt Goedhart. Daarnaast mag er ook eau de cologne of floridawater bijgezet worden. Maar geen pompea of andere parfumgeuren. Meestal wordt de osowroko een dag voor de uitvaart gedaan. De hele omgeving moet volgens de aflegger heel respectvol met elkaar omgaan. Aan het einde van de woordenstroom en de balsemdemonstratie werden twee opgemaakte doodskisten van een osowroko aan het publiek gepresenteerd.