Directeur sukadefabriek: ‘Ik heb mij verkeken’

ACHTERGROND - Suriname Candied Fruits is om een aantal redenen gestopt met de productie in de fabriek te Saramacca. Het laatste wat directeur Ruud Souverein echter wil, is anderen verantwoordelijk stellen voor de ontstane situatie. “Als eindverantwoordelijke kun je niet anderen de schuld geven.”

Tekst: Merredith Bruce

Beeld: dWT archief

Zondag 15 februari 2015 had het begin moeten zijn van een glorieus tijdperk in Suriname. Op die dag werd Suriname Candied Fruits, de eerste sukadefabriek van het land, officieel geopend in Saramacca. President Desi Bouterse toonde zich erg onder de indruk van dit particuliere initiatief, dat de potentie zou hebben om uit te groeien tot een internationale leverancier van sukade. Vier jaren verder trekt de onderneming de stekker eruit.

De achttien werknemers vernamen op 9 juli dat zij niet meer aan het werk hoefden te verschijnen omdat de directie door allerlei factoren niet meer in staat was om hen langer uit te betalen. De krant berichtte zaterdag hierover, maar kon Souverein niet bereiken voor commentaar. De ondernemer maakte zaterdag mailcontact om de reden daartoe aan te geven: hij vertoefde in het binnenland.

In een persoonlijk interview doet hij maandag enkele zaken uit de doeken die klaarheid moeten geven over de gebeurtenissen rondom de fabriek en over de oorzaken van de exit. "Ik ben een transparant persoon", stelt de man meteen duidelijk. Door zelf openheid te geven van zaken, tracht hij te voorkomen dat er "allerlei andere dingen" gezegd zullen worden.

Uit wat Souverein vertelt, komt naar voren dat de problemen begonnen toen de fabriek in 2016 begon te exporteren. "Als je in de agrarische sector producten wilt maken in Suriname en vervolgens naar de grote internationale markt wil exporteren, zijn er allerlei zaken waaraan je moet voldoen." Hij noemt als enkele eisen een constante kwaliteit, de juiste volumes, de juiste prijs, certificeringen en innovatieve ontwikkelingen waarmee je als agrarische onderneming moet meegaan. "Wij hebben bewezen dat we dat kunnen."

In 2013 zijn de boeren met wie de onderneming samenwerkte Global Gap-gecertificeerd. De samenwerking met hen verliep vrij goed waardoor er voldoende aanlevering was van sukade. Daarnaast waren er goede afzetmogelijkheden in Europa. Diverse factoren hadden echter negatieve invloed op de productie en de kwaliteit van de producten: van niet goed werkende productiemiddelen en problemen met de waterkwaliteit tot frequente stroomuitval. Souverein: "In 2018 is de stroom maar liefst 53 keer uitgevallen, wat niet zonder consequenties bleek voor de machines."

Daarbovenop, vertelt hij, werden de exportregels van de ene op de andere dag en zonder mededeling vooraf aangepast. "Sta je daar voor een loket met duizend kilo aan bevroren producten, hoor je doodleuk: 'U mag dat niet meer bevroren aanleveren'. Dan denk je: hoe is het mogelijk om zonder afstemming vooraf zo een besluit te nemen als je ondernemerschap wilt stimuleren?" Deze wat Souverein noemt "problemen van het systeem" hadden hun weerslag op de kwaliteit van de producten. Afnemers in het buitenland lieten dat ook duidelijk weten met mindere afname als gevolg.

Een andere zaak waren de strikte eisen waaraan de producten moesten voldoen. "Sommige dingen kunnen we niet beïnvloeden. De afmeting van de sukade (in blokjes) mag niet afwijken. Het is voor ons moeilijk gebleken dat te kunnen doen met de apparatuur die we hadden aangeschaft. Op een gegeven moment is de klant afgehaakt", noemt hij een ervaring. De problemen hadden volgens Souverein in elk geval niet te maken met de minieme belangstelling vanuit het buitenland, maar met de ontevredenheid van de afnemers over de kwaliteit. Door de dalende omzet en vielen de bedrijfsresultaten tegen.

Het bedrijf is opgezet met een investering van ruim 1,5 miljoen euro, deels uit Nederlandse subsidie en een lening van de Nationale Ontwikkelingsbank (NOB). Door de tegenvallende bedrijfsresultaten is de onderneming niet in staat geweest om de lening af te lossen. Op de vraag of hij de moeilijkheden niet zag aankomen, reageert Souverein: "Mijn vrouw zegt dat ik het nooit had moeten doen." Hoewel hij met alle zekerheid de onderneming startte, bleken dingen naderhand "veel erger" te zijn dan hij zelf had gedacht. "Ik heb het niet onderschat, ik denk dat ik me op een aantal zaken heb verkeken."

Hij maakt duidelijk dat het dienstverband met de werknemers "in goede harmonie" is beëindigd. De procedures die daarbij horen, zijn ook keurig opgevolgd. "We hebben een ontslagvergunning aangevraagd bij het ministerie van Arbeid en die is ook aan ons verleend." Een woordvoerder van de groep heeft de krant vrijdag voorgehouden dat de werknemers nog achterstallig loon tegoed hebben bij de onderneming. De directeur bevestigt dit. Het streven is, zegt hij, om vóór de feestdagen een start te maken met de oplossing hiervan.

De ondernemer wil de ontstane situatie niet in de schoenen van anderen schuiven. "Ik steek honderd procent de hand in eigen boezem. Als eindverantwoordelijke kun je niet anderen de schuld geven. Het enige dat ik zeg, is dat de omstandigheden waarin je als agrobedrijf in Suriname moet werken, op zijn zachtst gezegd niet ideaal zijn."

Ondertussen heeft Souverein een pand in huur genomen te Helena Christina, waar op kleine schaal is begonnen met de afname van sukade van enkele boeren en de verwerking daarvan. De kleine fabriek staat onder leiding van één  van de boeren. Hiermee hoopt hij langzaam weer op te bouwen, weliswaar onder een andere bedrijfsnaam.

De focus zal echter niet meer gericht zijn op Europa, maar op de lokale markt en in de regio, waar voedselveiligheid net zo belangrijk is maar bepaalde kwaliteitseisen veel soepeler zijn. Of hij een positieve toekomst verwacht? "Ik vind dat een lastige vraag aan iemand die net allerlei dingen achter de rug heeft, maar ik denk dat het kan."