Wat is doel van recht?
Bron: Starnieuws
19 April 2019
18:58
Internationaal rechtsgeleerde prof.mr. John Dugard, ook wel vader van de mensenrechten in Zuid Afrika genoemd, kwalificeerde op grond van een grondige studie dat de folteringen en moorden van 8 december 1982, als misdrijven tegen de menselijkheid. Misdrijven tegen de menselijkheid worden met oorlogsmisdrijven en genocide naar het internationaal strafrecht tot de ernstigste misdaden gerekend. Toch is meer dan de strafmaat het feit van een veroordeling voor (politiek gemotiveerde) moord, een gebeurtenis met waarschijnlijk nationaal en internationaal betekenisvolle gevolgen. Behoren tot deze gevolgen de teloorgang van de vrede en de rechtsorde? Het antwoord op deze vraag kan het verschil duiden tussen rechtsstaat en quasi-rechtsstaat, tussen non-discriminatie en discriminatie, tussen corruptie en integriteit.
Erasmus
Nog vóór de afgrijselijke burgeroorlog in Syrië, zag ik in een van de massademonstraties tegen de dictatuur een spandoek met dit opschrift: 'Niets is belangrijker dan de bestraffing van Bashar al-Assad! ' Ik vond het een onheilspellende leuze omdat zoveel belangrijker is dan de bestraffing dan wie dan ook, het leven van kinderen bijvoorbeeld. De verschrikkingen van oorlog, veelal voor vele onschuldige burgers, zijn zo weerzinwekkend dat Erasmus schreef een onrechtvaardige vrede te verkiezen boven een rechtvaardige oorlog.
Suriname heeft sinds de dictatuur en burgeroorlog zeven vreedzame verkiezingen gehad. Persvrijheid, demonstratierecht en politieke vrijheid zijn, hoewel niet onbedreigd, in belangrijke mate hersteld. Zowel gezien de nationale als regionale verhoudingen, lijkt de vrede in Suriname niet in gevaar. Het is een onderschatting van de verworvenheden van het proces van nationale verzoening - het herstel van maatschappelijk vertrouwen - te suggereren dat met een veroordelend vonnis ten aanzien van de persoon van de president in Suriname vrede door burgeroorlog zal worden vervangen. Die suggestie is een poging van apologeten van straffeloosheid en rechtsongelijkheid om de rechters - 'politici in toga' volgens Dekosur-oprichter Sandew Hira - te intimideren.
Recht en vrede
Iwan Rasoelbaks, waarnemend president van het Hof van Justitie (HvJ), heeft onlangs gesteld dat het doel van het recht, vrede is. Gezien bovengeschetste context vond ik het een uitspraak met een opmerkelijke timing, zeker gezien de zelfamnestiewet en andere pogingen tot obstructie van de onafhankelijke rechtsgang inzake de decembermoorden. Uit respect voor het recht als vakgebied besloot ik de stelling van de waarnemend president van het HvJ voor te leggen aan de gerenommeerd deskundige, strafpleiter mr. Gerard Spong. Hij gaf het volgende commentaar: 'De uitlating van waarnemend president van het HvJ, Rasoelbaks, inhoudende dat het doel van het recht vrede is, komt mij in zijn algemeenheid niet onjuist voor. Maar het is wel eenzijdig. Het doel van het strafrecht is herstel en handhaving van de rechtsorde. De bescherming van de rechtsgemeenschap staat centraal.
Strafrecht is echter sanctierecht. Herstel van de rechtsorde, en met name indien de rechtsorde ernstig geschokt is door kwaad van uitzonderlijke proporties, richt zich dan voor een niet gering deel op leedtoevoeging, vergelding en zo mogelijk generale preventie. Misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en dat soort massale misdrijven tegen het leven worden niet zozeer passend geredresseerd door een vredelievende boodschap, maar door een harde en pijnlijke sanctie. Als door middel van een sanctie vrede in een samenleving kan worden gebracht is mooi meegenomen. Primair gaat het evenwel om, zoals ik al opmerkte, herstel van de rechtsorde. Desnoods met harde hand. '
Theo Para